Мислење во врска со Буџетот на Град Скопје за 2019

На 17.12.2018 (понеделник) во очи Седницата на Советот на Град Скопје каде беше предвидено да се дискутира Буџетот на Градот за 2019-та година, НаТочак испрати мислење во врска со буџетот. 

Мислењето повеќе ги повторува работите веќе дискутирани во повеќе наврати во рамки на Координативното тело за велосипедски сообраќај и е повеќе квалитативен осврт, отколку што дава некаква квантитативна анализа на сумите предвидени во Буџетот. 

Нацрт-буџетот не беше јавно објавен и ни беше даден на увид од страна на советник. Времето кое го имавме за разгледување беше многу кратко за да правиме подлабински анализи. 

Сепак сакавме да ја искористиме оваа прилика за да потсетиме на заложбите кои ги изразуваме во рамки на Координативното тело, и да побараме да се интервенира доколку нешто е пропуштено во планирањето на Буџетот и доколку се уште има шанса да се поправи.

Нашето мислење го испративме до членовите на Координативното тело (вработени во администрација на Град Скопје) и до претседателката на Советот, бидејќи само од неа имаше достапен e-mail на веб-страницата на Град Скопје (линк 1 и линк 2). Се надеваме дека беше проследено до останатите советници.

Следната година очекуваме нацрт-буџетот да биде навремено и јавно објавен, а во меѓувреме да се овозможи и комуникација со нашите претставници во Градскиот Совет и преку официјални канали на комуникација. Како граѓани не смееме да бидеме ставани во позиција да “бркаме“ лични контакти со советниците, туку каналите на комуникација треба да се овозможени од Градот.

Мислењето како документ го има на следниот линк и како текст во продолжение. 

----------------------

До: Совет на Град Скопје, Претседател на Совет на Град Скопје, Координативно тело за велосипедски сообраќај на Град Скопје 

Предмет: Мислење во врска со Буџетот на Град Скопје за 2019 

Почитувани, 

Знаеме дека денес ќе се гласа буџетот на Град Скопје.
Времето откако дознавме за него за наша реакција беше кратко, па затоа не би навлегувале во сумите, ги немаме доволно проучено и немаме доволно сознанија за да реагираме во тој дел и го оставаме тој дел на стручните лица и поупатените советници да го дискутираат, дали се преголеми за некои ставки или премали за други.
Во овој контекст би ја споменале само мислата на еден познат светски урбанист, Брент Тодериан дека: “Вистината за аспирациите на еден град нема да ја најдете во неговата визија, туку во неговиот буџет“. Дали повеќе ќе се вложува во автоцентрични или мултимодални улици? За колку километри ќе порасне должината на автомобилски ленти, а за колку на автобуски и велосипедски ленти?
И во тој контекст, се надеваме дека ќе успеете да издвоите што повеќе средства за одржливот транспорт: унапредување на јавниот превоз, велосипедскиот сообраќај и пешачењето и дека ќе започнеме една позитивна тенденција.
Во ова временско ограничување, од горенаведените причини нема да ги коментираме сумите, туку само неколку постоечки ставки со забелешки кои се однесуваат на квалитативна реализација на ставките, како и предлози за неколку дополнителни ставки доколку има простор. Овие работи повеќе или помалку веќе ги имаме дискутирано во рамки на Координативното тело, но ја користиме оваа прилика да ги заокружиме и да потсетиме, доколку нешто е пропуштено: 

Постоечки ставки:

1. Реконструкција на улици и булевари 

Овој буџет предвидува реконструкција, изградба и проширување на многу улици и булевари.
-Поддржуваме и бараме сите реконструкции на булевари да се прават со велосипедски патеки/ленти и секако пешачки. На секоја реконструкција да се гледа како шанса не само да се промени асфалтот на коловозот, туку и да се добие ново современо мултимодално, побезбедно решение. 

-При реконструкциите на булеварите, да се обновува асфалтот/поплочувањето и на велосипедската и пешачката патека, да се обновува и зеленилото и пешачките острови. Булевар е интегрална улица по која се одвиваат различни видови сообраќај, не само автомобилски 

-Без оглед дали Градот ќе почне да гради брз висококапацитетен јавен превоз од типот на трамвај или Bus Rapid transit system, треба да се предвидуваат специјални автобуски ленти на улиците каде минуваат повеќе автобуски линии 

-Секаде каде што немало претходно пешачки и велосипедски патеки, да се предвидат, а каде што има, а биле запоставени или користени како нелегален паркинг, да се обноват и заштитат 

-Да се применат стандардите за пристапност кон патеките/островите итн, не само кога има велосипедски патеки, туку и самите пешачки патеки да се направат пристапни заради непречено користење од лицата со попреченост, користење на детски колички итн. Не само по должина на булеварот, туку и попречно, кон пешачките премини 

-Да се направат пешачките острови побезбедни, пошироки, да се заштитат со издигнатини, со физички пречки со столпчиња итн. 

-Да се заобиколуваат автобуските постојки 

-Да се зголеми безбедноста на булеварите со стеснување на автомобилските ленти, да не се градат веќе автомобилски ленти од 3.5 метри (тие се за 90 Km/h проектна брзина, не’ чинат пари, 17 % поскапи се од лентите широки 3 метри, понебезбедни и ни го одземаат просторот за велосипеди, пешачење, зеленило) 

-Да се намалуваат на радиусите на кривините заради поголема безбедност и да се зголемуваат пешачките острови 

2. Паркинзи за велосипеди
-Да се предвидат велосипедски паркинзи за сите јавни и особено градски институции, училишта, објекти од културата и спортот, пазари, јавни простори итн. Се надеваме предвидената сум е доволна. 

-Паркинзите да бидат според прирачниците за добри и функционални паркинзи: од квалитетен материјал, со соодветен дизајн за врзување за рамот и да се поставуваат на соодветни локации.

3. Систем за изнајмување на велосипеди 

-Сметаме дека предвидената сума во буџетот е мала, но веројатно се работи за некоја почетна фаза. Она што е најважно е да се напушти стариот систем со комплицирана процедура на изнајмување и евтини велосипеди чие одржување е скапо и да се прејде кон автоматизиран систем за изнајмување, со квалитетни робустни велосипеди и вградени GPS локатори. 

4. Уредување на кејот на реката Вардар 

-Сметаме дека предвидената сума во буџетот е мала, но веројатно повторно се работи за некоја почетна фаза, изработка на проект и слично. Нашиот предлог е Градот да си постави за цел во следните неколку години целиот град да го поврзе по текот на реката Вардар. Ова ќе направи транспортен, рекреативен и туристички бум. Замислете од Сарај до Лисиче да може да се стигне со велосипед, трчање, пешачење, без прекин. Вистински велосипедски автопат. За ова да се оствари недостигаат: 

-да се уреди делот во центарот околу мостот за Панорамското тркало и околу Камениот мост кој беше прекинат последнава деценија со градежни работи и со тоа да се поврзат истокот и западот на градот 

-да се доуреди коритото на Вардар во Долно Нерези/населба Хром и со тоа врската која недостасува да се пополни. Моментално има уредена пешачко-велосипедска патека од паркот во Сарај до Хром и велосипедска патека од Карпош 4 до Лисиче, недостасува само мал дел за да биде целиот град поврзан барем по левиот брег, а во иднина и по десниот 

-да се поврзе постоечката и планираната мрежа од проектот Скопје Велоград со велосипедската патека по текот на Вардар со конектори и возливи рампи. Новите мостови да се планираат со интегрирани рампи во самиот дизајн. 

5. Субвенции за купување велосипед 

Да се формулира делот за субвенции да биде пофлексибилен. Да може да опфати и карго велосипеди и товарни колички за велосипеди, детски седишта, субвенции по пропатуван километар на велосипед. Ова се некои од идеите кои ги комунициравме минатата година со Координативното тело. Сметаме дека после толку години, оваа мерка го постигна ефектот да го промовира велосипедот како превозно средство. Сега започнаа да субвенционираат и голем дел од општините и треба Градот да премине кон специфични таргет групи во субвенционирањето кои може да се менуваат секоја година и да се прави соодветна кампања за нив. Затоа сметаме дека оваа ставка треба да добие проширена формулација и да вклучи во себе и средства за кампања (на пример: кампања за користење велосипед за превоз на товар итн.) 

Предлози за нови ставки: 

1. Бројачи за велосипеди 

-После неуспешниот обид за финансирање од страна на компании, да се разгледа можноста Градот Скопје сам да финансира бројачи за велосипеди, слично како што има бројачи за автомобили на секоја крстосница во системот раководен од ЦУКС. Пилот проектот може да опфати неколку најфреквентни позиции на патеки, а во иднина да се проширува. Податоците да се акумулираат и анализираат во Центарот за управување и контрола на сообраќајот, ЦУКС и да се користат како објективна мерка на успешноста на мерките за велосипедски сообраќај, како статистички податок за мерења, анализи, идни планови, градење на сообраќајни политики итн. 

2. Механизација 

Ако градот Скопје цели кон вело-град, да се размисли за купување на специјална механизација за израмнување на асфалтот и механизација од друг тип која е потребна на ЈП Улици и патишта за изведбата на велосипедските патеки да биде на повисоко ниво. Сведоци сме дека голем дел од новоизведените патеки се нерамни, брановидни. Имаме добиено објаснување дека тоа е така поради малата широчина на патеките особено кога има физички пречки (канделабри, семафори). Доколку постои механизација која може да го реши тој проблем, сметаме дека треба да издвојат средства да се набави. Допрва ќе се градат уште повеќе патеки и треба да бидат квалитетни. 

3. Смирување на сообраќајот 

Скопје е небезбеден град, град каде брзо и невнимателно се вози и не се почитуваат ранливите учесници во сообраќајот кои се често и жртви. На Град Скопје му треба визија за нула жртви во сообраќајот (Vision Zero) и стратегија за смирување на сообраќајот. Веројатно типовите мерки ќе бидат разработени во новиот SUMP (План за одржлива урбана мобилност), но за реализацијата на тие мерки потребно е да се издвојат средства. 

4. Мултимодалност 

Со цел подобро комбинирање на транспортот, правење на јавниот превоз подостапен, а и зголемување на привлечноста на велосипедот како превоз, со цел поголема понуда на опции и за жителите и за туристите, сметаме дека треба да се набават држачи за велосипеди на автобусите и да се обезбедат средства за нив.
Немаме информација дали во документацијата за новите автобуси се предвидени држачи за велосипеди, но доколку не се, потребно е да се издвојат средства за држачи за велосипеди за новите, како и за постојните автобуси од одредени линии. 

5. Стручна соработка 

Доколку е возможно, предлагаме во Буџетот да се предвидат средства за остварување стручна соработка со консултантски фирми од калибарот на Copenhangenize, како и да се продолжи соработката со Јан Гел (Градови за луѓе) со кој што се потпиша меморандум. Така градот би проверил дали е на правиот пат да стане велосипедски град и град за луѓе, би бил охрабрен да преземе похрабри чекори под нивно менторство и би се вброил во мапата на градови кои се трансформираат по примерот на градовите кои се сметаат за најквалитетни за живееење. 

6. Други активности предвидени со Нацрт-планот за велосипедски сообраќај 

Координативното тело за велосипедски сообраќај изготви нацрт-план за велосипедски сообраќај 2019-2021 во кој се предвидени многу активности, но се уште без акциски план, без план за тоа кој, кога и со кои средства ќе ги реализира. Имаме информации дека планот ќе биде ќе биде готов во јануари и ќе биде ставен на гласање на првата седница на Советот. Но тогаш веќе буџетот ќе биде усвоен. Затоа, сметаме дека треба да се разгледа тој план и да се има предвид при гласањето на буџетот. Некои од активностите предвидени со него веќе ги споменавме погоре. 

Со почит, 

Неформална група на велосипедисти НаТочак 

natochak@gmail.com 

17.12.2018
Скопје