10:57
На Точак
За време на корона-кризата, Европските и светските градови започнаа со брзи и значајни, често планирани како привремени промени во нивната инфраструктура со цел да се задоволи новата побарувачка за место за движење на две тркала, но и да се олесни гужвата во јавниот превоз. Во следниот текст споделуваме некои од нив, а за тоа што се случува кај нас и како треба да ја искористиме оваа криза за да се придвижиме кон одржливо користење на градскиот простор, прочитајте на следниот линк ↓
[Дел 1: Од феноменот Простор анти корона кон одржлива трансформација на градовите]
Милано и своите Strada Aperta – Отворени улици
Отворени улици - колку добро звучи, а особено што тоа се однесува на велосипедистите и пешаците!
Милано е еден од првите градови во Европа кои во пандемијата инвестираше во велосипедска инфраструктура и најави почеток на работа на експериментално продолжување на патеки за велосипедисти и пешаци. Планот „Страда аперта“ („Отворени улици“) е направен во април оваа година со цел борба против ковид заразата и овозможување на нормален проток на сообраќај, оној што имал најголем пораст – велосипедски и пешачки. Планот опфаќа 35km нови површини наменети за одржливи форми на мобилност од кои повеќето се веќе реализирани, со што вкупната должина на велосипедска инфраструктура во градот се зголемува за 16%!
Како им успеа?
Со евтини интервенции за воведување велосипедски ленти каде што немало и проширување на тротоарите на сметка на коловозите. Само боја или столпчиња, без градежни зафати. Брзо и ефикасно!
Дополнително на ова, регионалните власти на овој дел од Италија потрошиле 115 милиони евра за стимулирање на возење велосипед. Се работи за субвенции за купување на нов велосипед или елeктричен тротинет со цел да ги задржат луѓето надвор од автобуси и автомобили, а со тоа да се придонесе и за квалитетот на воздухот и да се намали загадувањето.
“Најголемиот број од луѓето кои возат велосипед претходно користеле јавен превоз. Но, сега им е потребна алтернатива” - Вели Маран (заменик градоначалник одговорен за животна средина на Милано).
“Пред Ковид имавме 1000 велосипедисти на главната трговска улица, сега имаме 7000.”
Покрај Милано во Италија и други градови најавија простор анти корона: Торино 80km, Болоња 94.3km, Бари 57.15 km и Рим дури 150km.
Револуција во Париз
На повеќе од 800km од Милано, уште една метропола со визија за подобар град и заштита од корона вирусот, со повеќе од 20 милиони евра инвестирани од почетокот на пандемијата.
Тоа што се случува во Париз неговата градоначалничка го нарекува револуција!
“Највпечатливата промена е на ужасно прометната улица Rue de Rivoli, која се протега од источен до западен Париз. Некои делови од улицата сега се сосема без автомобили. Колку повеќе простор се дава на велосипедистите, толку тие повеќе ќе го користат.” – вели заменик градоначалникот на Париз, Кристоф Најдовски, а ние не можеме посилно да се согласиме!
 |
3 моменти од историјата на Rue de Rivoli, Париз: 1. целосно автоцентрична 2. пред пар години трансформирана со заштитена широка велосипедска патека 3. сега - COVID 19 mode, само за велосипеди и пешаци |
 |
| Пренамена на уличниот простор со негова реорганизација, одземање на лента за коли за формирање на лента за велосипеди (или лента за делење) со употреба на столпчиња и боја. Удобно, брзо и полу-трајно решение. |
Резултатот на сите овие промени е зголемување на користењето на велосипед како превозно средство за 27% во споредба со претходната година. Како дополнителен стимул покрај инфраструктурата, француската влада нуди субвенции за купување и за поправка на велосипеди, како и бесплатни часови за возење велосипед.
Убави вести и за пешаците!
Дел од планот на Париз и за справување со корона кризата и за справување со загадувањето и за постигнување на климатските цели е и подобрување на условите за пешачење:
+ 230 пешачки улици
+ 150 улици со проширени тротоари (+10 хектари пешачка површина)
+ 80 нови јавни простори
+ обнова на постоечките големи јавни простори (Nation, Bastille, Pantheon)
+ 20 улици за деца
+ 10 соседства “Париз дише“ без моторен сообраќај во недела и на празници
Сите овие зададени цели не се однесуваат на нов измислен простор, туку за трансформација на постоечки улици и паркиралишта. Париз сега ги поправа грешките на автоцентричното планирање во минатото, а ние имаме многу да научиме од нив. Во нашите општини уште се прават автоцентрични улици, со широки коловози и смешни тротоари, а дополнително се толерира паркирање на јавни површини.
Фасцинантна е и бројката од 650 km велосипедски патишта кои треба да го поврзат Париз со регионот, 60 илјади паркинг места кои треба да се отстранат од градот и визијата за Град на 15мин. Дефинитивно сите очи се вперени кон Париз!
Берлин - простор за машини помалку, простор за луѓе повеќе, па дури и привремено
Берлин го има решението за создавање на повеќе место за велосипеди за само две недели!
Овој град веќе имал проблеми со количината на простор за велосипедисти и пешаци и во нормални услови, а тоа станало поочигледно за време на пандемијата кога од луѓето се очекува да држат растојание меѓу себе од минимум 1.5m.
Па еве ја берлинската математика:
На велосипедистите им е потребна ширина од минимум 2.5m за да возат безбедно еден до друг или да можат да се претекнат (плус вообичаениот минимум на заштитно растојание). За да се задоволат препораките за 1.5m дистанца, се што е потребно е додавање на 0.5m ширина, со што ја добиваме вкупната ширина од 3m за безбедно возење со држење на удобна дистанца. Случајно, толкава е и ширината на вообичаените ленти за автомобили на берлинските улици. Па решението е едноставно, привремено претворање на една лента за коли во лента за велосипеди. Со обезбедениот нов простор за велосипеди, онаму каде што веќе имало велосипедски патеки тие се пренаменуваат во дополнителен простор за пешаци, со што се раскомотува и нивното движење и се овозможува запазување на дистанца. За овој зафат потребни се само боја и заштитни столпчиња, а целиот процес на донесување одлука и правење на трансформацијата е сведен на само 10 дена.
Дополнително Берлин може да се пофали со правење на евалуација на решението по одреден период на користење, со што сите овие привремени мерки се однесуваат како тест за тоа што би му одговарало на градот во иднина.
Виена - улиците назад на луѓето!
Виена има подобри услови за пешачење, повеќе велосипедски патеки и јавен превоз од Скопје, но сепак, и таму има некои маала како Дебар Маало и Буњаковец (и за жал повеќето во Скопје) со многу паркирани коли и претесен простор за поминување на пешаците. Пандемијата и мерките за одржување физичка дистанца која е невозможна на тесни тротоари и патеки, ја користат за да направат промена.
Улиците ги претвораат привремено во пешачки или ги прогласуваат за Зони 20. Секако во овој период автомобилскиот сообраќај е многу намален и се користи автомобилот само за неопходни патувања. Брзината 20km/h е брзина при која просторот можат да го споделуваат пешаци, велосипеди и автомобили.
Со тоа и пешаците и велосипедистите можат да се движат безбедно и на коловозот, а улиците го добиваат назад својот шарм.
Покрај пешачките зони, како и во другите европски градови, во Виена се појавуваат нови привремени велосипедски ленти на сметка на лентите за возила, кои по евалуацијата се покажале како високо прифатени и користени. Другa реакција не ни очекувавме!
Брисел ги повика своите граѓани да се качат на точак
Со цел да се растерети гужвата во јавниот превоз, министерката за мобилност на Брисел ги повика граѓаните да се качат на точак. Имајќи предвид дека градот не нудел доволно услови за тоа, најавени се 51 km целосно нови велосипедски коридори на главни улици и сообраќајни оски, вклучувајќи и иконични автоцентрични улици како Rue de la Loi, Louizalaan и Средниот ринг. Eдна недела по најавата, реализацијата во Брисел беше започната и резултатот изгледа неверојатно!
Цела лента за автомобили претворена во лента за велосипеди со едноставни ознаки и прегради.
Слично како Виена и Брисел во својот центар го примени ограничувањето на брзина на 20km/h, а приоритетот го имаат пешаците и велосипедистите.
Но, тоа не е се! Дополнителнo, со цел поудобно пешачење и возење велосипед, во Брисел се намалени циклусите на сите семафори, па на одредени раскрсници пешаците сега чекаат 40 секунди помалку. На пешачки премини каде до сега пешаците и велосипедистите требале да притиснат копче за да се вклучи зеленото светло, тоа сега го добиваат автоматски.
Браво Брисел, на се сте мислеле!
Лондон знае дека времето за промени е сега
„Многу лондончани ги реоткрија радостите на пешачењето и возењето точак за време на lockdown-от и со брзо и евтино проширување на тротоари, креирање привремени велосипедски ленти и затворање на улици за проточен (нерезидентен сообраќај) ќе им овозможиме на милиони луѓе да го променат начинот на кој се движат низ градот“.
– Sadiq Khan, градоначалник на Лондон
Сонуваме за вакви изјави!
Градот Лондон во мај објави план за забрана на автомобили на најпрометните улици во центарот со олабавувањето на мерките за кризата со корона вирусот и враќањето на илјадници луѓе на работните места. Многу од тротоарите во стариот дел од градот се тесни за да обезбедат физичко дистанцирање. Поради тоа, Градот најави целосно затворање на некои улици за автомобили во период од 12 часа во ден, некои во период од 24 часа во денот, а на некои проширување на тротоарите и додавање на велосипедски ленти.
Лента за паркирање, но не онаква како што ја знаете - pop up простор за безбедно возење велосипед во срцето на Лондон! - стои во описот на фотографијата објавена на твитер профилот на Heidi Alexander, заменичката-градоначалничка на Лондон одговорна за транспорт.
Што изјави во врска со пандемијата и транспортот заменик-градоначалникот на Скопје?Ако овие привремени мерки добро функционираат, ќе останат и трајни зашто се во склад со заложбите за намалување на моторниот сообраќај и подобрување на квалитетот на воздухот. Catherine McGuinness, шеф за политики при Градот Лондон вели дека оваа криза им дала екстра поттик за политики кои уште повеќе ќе помогнат да се намали зависноста од автомобилот.
Иднината на Лондон не може да биде затната со автомобили. Мора да биде зелена, почиста и поздрава, а граѓаните да пешачат и возат велосипед низ неа. Ова е визијата на комесарот за пешачење и возење велосипед во Лондон.
Рим goes big!
Рим во мај најави дека ќе спроведе 150 km велосипедски ленти за справување со кризата со корона вирусот, а и како дел од својата замисла за одржлива иднина, со значајно убрзано темпо поради пандемијата.
Со динамика од 3 km на ден, целиот проект треба да биде завршен за 50 дена!!! Wow. Со тоа велосипедската мрежа на Рим ќе порасне од 91 на 241 km велосипедски патеки.
Овие привремени решенија добиени како дел од коловозот само со боја и некаква заштита во иднина ќе треба да се усовршат за да станат трајни. Но, и за сега ќе бидат сосем пристојни за да преземат дел од товарот на јавниот превоз и градот да функционира што понепречено и со помалку автомобили додека трае оваа криза.
Оваа вест заслужува особен поздрав зашто Рим е стар град и Рим не важи за вело-пријателски.
Но, нештата се менуваат!
Лисабон - нова велосипедска лента е секогаш добра вест
“Случајност или не, додека бевме во карантин Лисабон се менуваше. На некои места зафатите се веќе завршени, а некаде се уште траат со цел да се даде повеќе простор на луѓето.” - твитер статус на млад Португалец.
Ништо не е случајно тука!
Градот Лисабон за време на пандемијата воведува брза POP up велосипедска мрежа која ќе го опфати целиот град и линковите кои недостасуваат.
Според нивните истражувања и онака 68% од патувањата на граѓаните во Лисабон се помали од 5 километри, растојание што е совршено да се покрие со велосипед.
До 2021-ва година мрежата треба да изнесува 200 km од кои 76 km нови велосипедски патeки и ленти, сите издвоени.
Преку програмите “Улицата е твоја“ и “Лисабон вози точак“ градот сака да избегне сценарио во кое корисниците на јавниот превоз поради намалениот капацитет на јавниот превоз и стравот од пандемијата, ќе се префрлат на кола.
“Ако го дозволиме тоа, градот ќе се заглави, а воздухот нема да може да се дише. Тоа е дополнителен ризик за смртност од Ковид 19“ - вели градоначалникот. „Затоа преку брзи мерки ќе го намалиме просторот за автомобили, а ќе го зголемиме за пешачење и возење точак“.
Зголемувањето на велосипедската мрежа бара зголемување и на попратната инфраструктура како паркинзи и сервиси. Најавено е зголемување на бројот на паркинг места за велосипеди за вкупно 7750 паркинг места (во рамки на катните гаражи и јавни паркинзи, до станиците за јавен превоз, до јавните институции, училишта, објекти за спорт...)
Дополнително, градот најави зголемување на површината која е под ЗОНА 30.
На локации пред локални бизниси се предвидува проширување на јавниот простор на сметка на паркинг местата за автомобили (пред продавници за храна, пред аптеки итн, места каде треба да се чека).
Тирана, Солун, Измир, Букурешт, Будимпешта, вело-манијата го зафати и нашето соседство
Наместо VIP паркинг места - POP UP ленти за велосипеди и пешаци и во Тирана!
Тирана се придружува кон градовите кои сред кризата со корона вирусот преку вакви евтини pop up интервенции без градежни зафати, без долги процедури, само со боја и пластични столпчиња им овозможува на граѓаните да пешачат и возат точак.
Според градоначалникот на Тирана, Ерион Велиај, бројот на луѓето кои пешачат и возат точак во Тирана не бил никогаш поголем во последните 30 години!
POP UP велосипедска лента и во Солун!
Од познатата крајбрежна улица Солун одзема една автомобилска лента и ја пренаменува во 2 велосипедски ленти. Сега патеката покрај морето ќе биде целосно за пешаци и нема да си сметаат едни со други велосипедистите и пешаците.
Солун е град каде има повеќе пешачки зони и тие и тротоарите навистина се слободни од автомобили, за разлика од Скопје.
Но сепак, тротоарите знаат да се тесни, велосипедски патеки има многу малку и доминираат автомобили во градската слика.
Затоа, ова е значајна промена напред. Највредните градски простори (покрај реки, езера, море) мора да се простори за луѓе, а не автоцентрични.
Pop up велосипедска лента во Измир, Турција
Има велосипедски ленти и има машала велосипедски ленти, а во Измир се вози на вториве! :)
Одземена е цела автомобилска лента и малку повеќе за да се добијат 2 велосипедски ленти и заштитен простор со густо поставени заштитни столпчиња.
Измир веќе реализираше 26 km велосипедски ленти и 14 km улици со смирување на сообраќајот.
Слични новости и од Будимпешта каде се изведени нови привремени 10km велосипедски патеки и ленти, а градоначалникот најавува дека е можно да останат и како трајни решенија. Овој тренд е забележан и во Букурешт со до сега изведени 8 km нови патеки од најавените 47 km.
Даблин - во парк без автомобил!
Даблин забранува пристап и паркирање со автомобили во некои паркови и се случува оваа слика. →
Луѓето пристигнуваат со точаци, пешачење, џогирање, а целиот парк станува едно побезбедно и поубаво место.
Граѓаните во Даблин организираат петиција ова затворање за автомобили да остане трајно (се разбира со исклучоци за пристап на нужни сервиси и на лица со инвалидитет) и да се подобрат конекциите за велосипеди и со јавен превоз до парковите. Даблин најави сосем нови интервентни 39 km велосипедски ленти, како и смирување на сообраќајот и проширување на тротоари.
Пешачки викенди во Зарагоза
Оваа мерка која започна да се применува во Шпанија е дел од т.н. “Пешачки викенди“ чија цел е да обезбедат поширок простор за рекреација на граѓаните, безбедно растојание и безбедност во сообраќајот.
сите улици кои претходно биле со ограничување 30km/h предвидено е да имаат ограничување 10km/h и да бидат приоритетни за пешаци;
сите улици кои претходно биле со ограничување 50km/h предвидено е да имаат ограничување 30km/h.
Покрај смирувањето на улиците, се прошируваат и некои пешачки зони. Овие мерки треба да им овозможат јавен простор на граѓаните особено во места со голема густина на живеење и места кои немаат големи паркови во близина.
Така луѓето ќе имаат значаен дел од градот отворен за рекреација.
Градот ќе овозможи простор за физичка дистанца, а ќе им понуди и поголема слобода на движење на луѓето. Овие мерки важат од 7:30 наутро до 9:30 навечер за време на сабота и недела и се користи соодветна интервентна сигнализација
Колку убава глетка!
Активностите на отворено се и повеќе од добредојдени во овој период, со цел зачувување на менталното и физичкото здравје, но потребен ни е простор за тоа да можеме да го правиме безбедно и на дистанца. Градовите треба да се прилагодат на нашите потреби!
Манчестер изјави благодарност до велосипедистите
Градот Манчестер ги поздравува оние кои избрале точак за време на кризата со корона вирусот:
„Велосипедисти, фала ви што ослободивте место во автобусите и трамваите за оние на кои им треба повеќе“.
Сигурни сме дека оваа порака им го разубавила денот на многу велосипедисти во Манчестер!
Прекрасни промени се
забележуваат насекаде низ светот. Меѓу подалечните градови кои значително ја
зголемија својата вело инфраструктура и ги подобрија условите за пешачење и
возење велосипед на некаков начин се бројат: Мексико Сити, Бруклин
(Масачусетс), Далас, Окланд, Торонто, Ванкувер, Монтреал, Богота, Лима и Калао
(Перу), Кампала, Сиднеј, Тел Авив и многу други. Според некои евиденции над 294 града низ Европа и
над 880 града во светот можат да се пофалат со некакви мерки во стилот Простор
анти корона.
Повеќе слични примери можете да разгледате во албумот: Простор анти корона.
Што се случува кај нас и како треба да ја искористиме оваа криза за да се
придвижиме кон одржливо користење на градскиот простор, прочитајте на следниот линк.
Овој текст е напишан од страна на Одржливи иницијативи и НаТочак во рамки на проектот „Да зборуваме за климатските промени“. Него го имплементираат Еко-свест, CNVP Македонија и ДЕМ, а е финансиран од Европската Унија. Содржината на овој документ е одговорност исклучиво на авторот и во ниеден случај не може да се смета дека ги отсликува ставовите на Европската унија.
