Критична маса #92: „Градоначалници, доста беа лепенки. Време за нова гума!“

Датум: среда, 24.09.2025

Почеток: 17:30, Плоштад Македонија
Крај: 18:30, Школка, Градски парк

----------------------------------
Facebook настан: линк
Рута: линк
Промотивни материјали: линк

10 чекори до пешачко и велосипедско Скопје: линк
----------------------------------

Идни градоначалници, доста беа лепенки! Време е за нова гума!

Постерот за КМ #92
[дизајн: Игор Делов]

Скопје се ближи кон нова шанса за промена и чувствуваме порив повторно да излеземе заедно на неговите улици, на точак и да го повториме она што го зборуваме и бараме веќе 13 години.

Се обидуваме да не се фокусираме на она што не чини, туку на можноста тоа да се промени. Да потсетиме уште еднаш на придобивките за градот и неговите жители кога тој се крои по мерка на човекот, а не на лимена кутија.

Не сакаме да викаме дека Скопје е лош град, затоа што тоа не е карактеристика на градот, туку на оној кој го обликува. Тука не спаѓаат исклучиво градоначалниците и советниците, туку и сите институции кои се занимаваат со проблеми како безбедност, загадување и квалитет на живот.

Не сакаме да бидеме напорни сега кога од сите страни ќе се слушаат кампањи, сакаме само да покажеме колку Скопје може да биде убаво кога ќе ги наполниме улиците со точаци, а воздухот со ѕрн-ѕрн.

А тоа може да се претвори во секојдневна ситуација, доколку тоа е визијата на следниот градоначалник. Многу пати до сега сме го користеле овој збор - визија, која дефинитивно им фали на нашите кројачи на политики. Визија значи цел која не произлегува од плукни-залепи решенија на моменталните проблеми, туку нивно решавање на друго, долгорочно ниво, гледање на големата слика. Како сакаме градот да изгледа за одреден временски период и континуирано делување во различни сфери за постигнување на целта.

Често првите чекори за исполнување на ваквите визии се непопуларни кај народот бидејќи разултатот не е моментален, но со текот на времето луѓето ги препознаваат и уживаат квалитетите. Да се има визија и план за нејзино постигнување вклучува донесување одлуки кои не само што го менуваат градот, туку и навиките на луѓето, а токму во тоа е и умешноста. Фактот што Скопје во моментот е автоцентричен град не значи дека таков треба да остане засекогаш. Проблемите кои произлегуваат од автоцентричноста не се решаваат со одлуки кои повеќе ја утврдуваат. Решенијата плукни-залепи носат политички поени, но не создаваат безбеден и квалитетен град.

Кандидатите за градоначалници сега конкурираат за нивното следно работно место, па ајде да им го поставиме прашањето со кое се среќава секој кандидат за работа при интервју - Каде се гледате за 4 години, или подобро, каде го гледате градот за 4 години?

Ние се гледаме во смирено Скопје, без жртви во сообраќајот, се гледаме како возиме точак на густа и поврзана вело мрежа со сенки и уживаме и пешачиме на слободни јавни простори. Имаме мноштво на транспортни опции за движење низ градот и околината: имаме систем за изнајмување велосипеди, имаме регуларни автобуси, но и брз јавен превоз во свои ленти и активиран железнички прстен. Го искусуваме градот на различни начини (не само од автомобил) и сите го сакаме повеќе.

А, имаме и конкретни предлози за исполнување на оваа визија, кои ги испративме до сите политички партии кои ќе учествуваат на локалните избори. Нашите предлог-чекори до пешачко и велосипедско Скопје се резултат на секојдневно возење точак, анализирање и следење практики во блиски и подалечни градови. Истите предлози беа испратени и пред 4 години до тогашните кандидати, но за жал се уште се актуелни.

Вело-град е квалитетен град. Придобивките од вело-град не се задржуваат само на оние кои го користат точакот како превозно средство, туку преминуваат на сите. Промената на сообраќајната хиерархија ќе го направи пешакот (она што сите сме примарно) достоинствен и ќе поттикне повеќе пешачко движење кое е најздравата препорачана навика. Горливиот проблем со безбедноста нé направи анкциозни при движење и преминување на улица. Визија 0 и зона 30 се однесуваат на коренот на безбедноста на улиците, односно на системско намалување на можностите за случување на сообраќаен судир со жртви преку дизајнот на улиците.  Вело инфраструктурата и нејзините елементи како слеаните рабници се пријателски кон се што вклучува тркала, односно детски колички, колички за лица со попреченост и разни помагала, што ќе го направат градот пристапен за сите, а не само за оние кои се во пикот на физичката спремност. Со надградување на јавниот превоз на квалитетно ниво и негово интегрирање со велосипедската мрежа и слободните тротоари за движење истиот ќе му стане конкурент на автомобилот. Па така, проблемите со паркинг и гужва на улиците не се решаваат со повеќе паркинг места и ширење улици, туку со менување навики преку подобрување на условите за алтернативен сообраќај, односно со правење на јавниот превоз и возењето велосипед толку практично и безбедно што потребата од возење автомобил ќе се намали. Со тоа ќе се намали загадувањето на воздухот, луѓето на точак попатно ќе практикуваат дневна рекреација која е здрава за телото и умот и веќе преминуваме на индиректните последици како намалување на ризик од срцеви заболувања и намалување на товарот на здравството. Во индиректните последици спаѓаат и локалните економски придобивки, поточно користењето на локални продавници и услуги попатно, бидејќи од точак многу е полесно да здогледаш нешто и да застанеш да си испазариш. Одржлив начин на превоз од секој аспект.

Точак, едноставна направа, а толкава моќ за трансформација.

Вело-град се бира секој ден, со секоја одлука. Во изминатите години видовме како се изведува вело лента на постоечка улица, а истовремено се гради нова улица без велосипедска патека и со субстандартен тротоар со улични светилки на средина. Се реконструира велосипедска патека, а потоа на истата се поставуваат контејнери. Последиците од лошите прилепени решенија остануваат долго после четирите години мандат. Затоа бараме обмислени програми со конкретни решенија за постигнување на долгорочна визија за безбедно и убаво Скопје. Не лепенки, туку нова гума!

Скопје на точак и единствена грижа да ни биде временската прогноза и како да се облечеме.
Не, од каде да возам за да не ме удри кола.
Не, од каде да возам за да не паднам поради неслеан рабник.
Не, каде да паркирам, дали е безбедно.
Не, каде да го чувам точакот а, да не го носам во раце по скали.
Не, која рута да ја бирам за да не чекам на семафори на сонце на 40 степени по 5 минути.

Последната среда од месецот, 24.09.2025, во 17:30 од Плоштад Македонија, а во пресрет на локалните избори, возиме 92-ра Критична Маса за да покажеме дека нѐ има многу кои секој ден бираме точак и сме свесни за неговиот потенцијал да разубави градови и денови.

*Секој учесник вози на своја одговорност.

Read more »

Критична маса #91: „Ало 091, критично е!“

Датум: среда, 28.05.2025
Почеток: 17:30, Плоштад Македонија
Крај: 18:30, Градски парк

----------------------------------
Facebook настан: линк
Рута: линк
Промотивни материјали: линк

----------------------------------

Ало Скопје, Критично е!

Постерот за КМ #91, дизајн: Игор Делов

Од град кој не толку одамна тргна на патеката да стане велоград и од град кој нижеше километри велосипедскa инфраструктура, веројатно според бројот на жители и најмногу на Балканов, станавме град во кој во официјалните градски соопштенија веќе нема такви вести.

Ако излезевте од дома пред 10 или 5 години ќе се израдувавте на новооформени јавни простори, на коридори ослободени за пешаци и велосипедисти, на нови велосипедски патеки кои, иако скромни, најавуваа поинаква, поубава иднина за Скопје.

Ако излезете од дома денес ќе видите дека изградените и реконструираните патеки не се одржуваат, срушените столпчиња никој не ги обновува, нови вело-држачи не се поставуваат, пристапноста не се подобрува, решенијата не се надградуваат. Она што се подобрило пред 10 или 5 години таму и застанало. Нема заобиколувања околу автобуските постојки, контејнерите седат непоместени точно среде патеките, а од ѓубрето околу нив едвај можете да поминете. Тешко извојуваните вело-победи се претворија во горки вело-порази.

Состојбата со безбедноста на пешаците и велосипедистите е во најмала рака иста, речиси и влошена, а можеше да биде подобрена. Нема посериозни инвестиции во смирување на сообраќајот. На градските улици секојдневно животот го губат луѓе, како да се на бојно поле.

Тоа се ситуации КОИ ВО ГОЛЕМ БРОЈ МОЖЕА ДА СЕ ИЗБЕГНАТ. Годишно на улиците низ Македонија нѝ се случуваат 2 дискотеки „Пулс“, со над 120 жртви. Зарем тоа ќе го прифатиме како нешто редовно и вообичаено? Ќе молчиме ли? Дали ќе бидеме неми сведоци на црната статистика?

Никој од сегашните градоначалници или потенцијални кандидати, ниту понудил ниту дискутирал за Визија за нула жртви во сообраќајот. Многу градови веќе го имаат тоа или тргнале натака. Не мора да одиме подалеку, зборуваме за градови кои се тука, во регионот. Зошто да не го земеме нивниот пример? Зошто да не научиме нешто од нив, да ги примениме нивните знаења? Да научиме дека не треба да се работи по лични ставови на градоначалникот. Дека безбедноста и одржливоста во сообраќајот не трпат необмислени решенија: ширење булевари без концепт, асфалтирање и каде треба и каде не треба, ставање контејнери кај што не им е место, толерирање бесправно паркирање и тераси од кафеани кои го окупираат просторот, одбивање да се намали просторот за автомобилите на булеварите… можеме да набројуваме до бескрај.

Автоцентричноста на Скопје е во пораст.

Сѐ повеќе луѓе се зависни од автомобилот како најподдржана опција. Оттаму, сѐ повеќе автомобили на коловозите, но и онаму каде не треба: по тротоари, на велосипедските патеки „фраерски“ ја заобиколуваат гужвата, по парковите и во школските дворови. Па дури и со општински пари градоначалниците ги канат автомобилите да одземаат од детскиот простор наменет за игра и развој, а почнаа и да субвенционираат возачки дозволи за тинејџери од 18 години.

Јавниот превоз, наместо да се развива во посовремени модели, сè повеќе губи патници. Проектот БРТ кој требаше да биде јавно презентиран, дискутиран и коригиран, остана по фиоки, не го објавија ни промоторите, ни критичарите на проектот, и што е најстрашно, веќе 4 години од Градот не се понуди ни алтернатива за системот на јавен превоз во Скопје. Не зборуваме за нови автобуси кои секако мора да се обновуваат редовно. Ни треба сообраќаен систем каде ќе се зголеми нивото на проточност, брзина, ефикаснот со главен приоритет на јавниот превоз. Сето тоа не може без специјални и посебни ленти за јавниот превоз, од каков и тип да е истиот.

Сообраќајот и безбедноста се науки, не се прашање на лично мислење и полуедуциран став, иако за жал го сведуваат на тоа и на проста политичка борба. А некако сите како да знаеме точно што треба да се направи. Да ги потсетиме и оние кои треба тоа да го направат. Да ги охрабриме да се одважат. Па колку и да е „непопуларно“ да се тргнат автомобилите од просторот кој (не)легално го зафаќаат.

Бевме гласни низ годиниве. Неброено пати ги имаме обработено и повторено овие теми во многу наврати во изминатите 13 години: Со бројни дописи, со скоро 100 Критични Маси, на многу средби и официјални состаноци. Доволно долго сме присутни на скопскиве улици за да заклучиме дека главната поента не е овие наспроти оние. Главната поента е наука наспроти политиканство за ситни политички поени.

На Скопје не му требаат сегментарни проектни ветувања дека оваа улица ќе биде пробиена, а онаа асфалтирана, дека ќе се градел кружен тек или нешто слично, тоа се подразбира, тоа е досадно, неуко и без визија.

Она што е поважно е КАКО ЌЕ СЕ НАПРАВИ ТОА, со какви вредности и приоритети.

Заглавени сме во малодушност, кратковидост и краткотрајност, од мандат за мандат.

На Скопје не му требаат крпеници, туку ремонт!

Му треба протресување на сите институции!

Му треба отворање кон граѓаните!

Му треба целосно реобмислување на мултимодален сообраќаен систем, со развиен јавен превоз со специјални ленти, со нови ослободени тротоари и нови изградени велосипедски патеки, со градски систем за изнајмување велосипеди. Му треба визија за нула жртви во сообраќајот! Му треба нов визионерски ГУП за зелен град. Му треба доуредување на кејот на Вардар кон исток и запад, со нови рампи и пешачки мостови. Му треба заживување на јавните простори и нивно редовно одржување и чистење! Му треба пристапност на секој јавен простор за секој на тркала (било со велосипеди, детски колички или колички за лица со попреченост).

Познато е што треба, треба само да сакате!

Идни градоначалници, знаете што треба, а ние знаеме што бараме.

Вие не сте вечни, но последиците од вашето (не)дејствување се.

Искористете ги 4-те години за добро, за позитивен белег во историјата на градот. Управувањето со градот/општината не е ред во CV, туку историска одговорност!

Сфатете ја сериозно!

Ние ќе ве набљудуваме. Ви даваме шанса да ги истражите најновите трендови во урбанизмот и сообраќајот и да понудите НОВА ВИЗИЈА за Скопје.

Скопје не е точак во сала, па да го вртите во место!

Станува критично и чувствуваме одговорност да ја пратиме пораката дека мора да се придвижиме напред!

Славиме 13 години НаТочак и Критична Маса.

Ја возиме 91-вата Критична Маса со стариот повикувачки број за нашето Скопје со наслов: „Ало 091, Критично е!“

---------------------------------------

Рута: https://www.google.com/maps/d/u/0/embed?mid=1FDmcd_V0S6xDikOW0CISGFME79cCUF0&ehbc=2E312F

*Секој учесник вози на своја одговорност.

Read more »

Критична маса #89: Колку жртви се доволно?

Датум: среда, 23.02.2022
Почеток: 17:30, Плоштад Македонија
Крај: 18:30, Полициска станица, Пролет
----------------------------------
Facebook настан: линк
Рута: линк
Промотивни материјали: линк
----------------------------------

Постерот за КМ #89, дизајн: Теано Кардула

Поминаа скоро 20 дена како нашата безбедност како пешаци и велосипедисти е игнорирана од градоначалниците на Град Скопје и скопските општини. Никаков одговор!

Пред скоро 20 дена од нив побаравме да споделат информација на кој начин, во рамките на нивната надлежност, планираат да ја зголемат безбедноста на улиците за сите учесници во сообраќајот, а примарно за пешаците и велосипедистите. За жал, до моментот на објавување на настанот (петок, 18.02.2022), нема ниту еден повратен одговор од ниту еден од нив. Дали ова значи дека безбедноста на граѓаните не е високо на нивните приоритети, или можеби немаат никакви планови за донесување мерки за подобрување на состојбата на улиците или причината е нешто трето?

Познавате ли некој што настрадал во сообраќаен удар?
Како да дојдовме во ситуација кaде што секој од нас веќе познава некој кој смртно настрадал, кој има трајни телесни последици или долго време носел психолошки последици.
Ова создава атмосфера како да живееме во епидемија на сообраќајно насилство, во војна која се одвива на нашите улици, војна во која е нормално луѓе да бидат убивани и повредувани.
Не, не е нормално!
Не смееме тоа да го прифатиме!
Не е нормално човек да се плаши за детето кога е излезено надвор!

Не е нормално и покрај вакви приказни, политичарите уште да сонуваат за автоцентрични булевари, писти насред населени места, наместо хумани услови за немоторизираните учесници и смирено однесување на моторизираните учесници во сообраќајот. Не е нормално да ги сожалуваат оние кои паркираат по тротоари и да ги толерираат, наместо да ги заштитат оние кои гинат од нечие непочитување на правилата.
Институциите мора да стават акцент на превентива!

„Правењето на улиците побезбедни за луѓето е толку едноставно, што треба да биде казниво дело ако вашиот град не го прави тоа!“ Концептот Визија нула подразбира дека една човечка жртва во сообраќај е премногу. Колку жртви и одземени животи се потребни/доволни/премногу за нашите власти конечно да се заангажираат да направат промена?

Што нашите 10 скопски општини и Град Скопје планираат после црниот месец на сообраќајни удари и одземени животи?

Секој тешко повреден ранлив учесник во сообраќајот треба да го пали алармот на Град Скопје за предизајнирање на улицата/крстосницата.
Секој тип на сообраќаен удар со тешки последици треба да го пали алармот на МВР да се посвети на тие прекршоци кои носат последици и да се насочи кон сторителите, не жртвите.
Продолжувањето на оваа епидемија треба да го запали алармот и кај Обвинителстово и Судовите. Несериозното третирање на убиствата во сообраќајот праќа многу лоша порака за (не)почитување на правилата.
Законот за безбедност постои за да спречи убиства во сообраќајот. Непочитувањето на правилата при управување со 2-тонско возило може да доведе до убиство и така треба да се третира, не како обичен прекршок.

Од друга страна, концептот Визија нула подразбира дека една човечка жртва во сообраќај е премногу. 

Колку жртви и одземени животи се потребни за нашите власти конечно да се заангажираат да направат промена?

Работите мора да почнат да се менуваат!

----------------------------------

Ќе возиме по следнава рута:

<iframe src="https://www.google.com/maps/d/embed?mid=1UNwYjVjtX4VhKi1uFlnphvEYnvy5rom0&ehbc=2E312F" width="640" height="480"></iframe>


*Секој учесник вози на своја одговорност.

Read more »

Новогодишна Критична Маса #88: Милион желби, еден Велоград

Датум: среда, 29.12.2021
Почеток: 17:30, Плоштад Македонија
Крај: 18:30, Социјален центар Дуња
----------------------------------
Facebook настан: линк
Рута: линк
Промотивни материјали: линк
----------------------------------

Постер за КМ #88, дизајн: Коста Стаматовски

Последната среда од годината е резервирана за новогодишната Критична Маса. Да ја испратиме 2021 и да ја пречекаме 2022 онака како што ни е најудобно, на точак. :)

Во годинава која што беше неизвесна како и минатата, досега имавме две Критични Маси. Една роденденска која ја прославивме со првата Улица за луѓе и една летна на која баравме мерки против ноќните ѕверки и поставивме бел точак во спомен на Билаљ Љамалари. 

Крајот на годината е период во кој сите мечтаеме за подобро утре и во воздухот се чувствува надежта и вербата дека наредната година ќе ни донесе убави промени. Па така и ние си замислуваме едно подобро Скопје, одржливо, безбедно, хумано, во кое сите ќе можеме да дишиме чист воздух, да се движиме слободно и да се чувствуваме убаво во нашиот град. Ова се нашите желби за новата година.

Ние решивме да му ја олесниме работата на Дедо Мраз и направивме список со работите што треба да се направат за остварување на оваа визија.

Тоа се 10 чекори за кои не е потребна армија од џуџиња, туку волја за правење на работите на поинаков начин и менување на приоритетите.

1. Слободни тротоари и квалитетен јавен простор

2. Велосипедска мрежа

3. Визија нула и Зона 30

4. Паркинзи за велосипеди за секој нов објект и јавен простор

5. Субвенции за велосипеди и велосипедска опрема

6. Денови без автомобили / улици за луѓе

7. Процедури, стандарди, транспарентност, партиципативност

8. Систем за изнајмување велосипеди

9. Вардарска зелена магистрала

10. Промена на сообраќајниот систем на Скопје

Желбата останува само мечта ако не се каже гласно и ако не се работи на нејзино остварување. Затоа уште еднаш ги потсетуваме нашите нови градоначалници да ја проверат листата два пати! :)  Ние бевме многу добри. :) Педлавме неуморно, споделувавме позитивни примери од светот, укажувавме на грешки и пофалувавме квалитетни промени.

Во среда на 29-ти декември во 17:30ч се собираме на Плоштад Македонија, а завршуваме во Социјален центар Дуња на топол чај и вино. 

П.С. По желба украсете ги точаците.

П.П.С.  Ќе има и честитки со новогодишниот дизајн на крајот од рутата.

Read more »

Вонредна Критична маса #83: Одделно, а заедно. За простор за здравје!

Датум: среда, 29.04.2020

Рута: секој своја
Место: улиците на Скопје
Време: секој по свое, од 5:00 до 19:00
--------------------------------------------------------------------
Facebook настан: линк

Отворено писмо до надлежните “ПРОСТОР АНТИ КОРОНА“: линк  

 --------------------------------------------------------------------

Facebook event cover

Facebook cover 

Масовните собирања каква што е Критична маса, разбирливо, во периодов на пандемија не се дозволени.
Но возењето точак, не само што е дозволено, туку е и препорачано за одржување на имунитетот, расположението, здравјето.
(Точакот е и најдобра алтернатива за дел од корисниците на јавниот превоз за да ги избегнат гужвите, но и на автомобилите, за да направат нешто за своето здравје.)

Затоа, дојдовме до идеја оваа последна среда сепак да ја одбележиме така што ќе поттикнеме возење точак одделно, а сепак за заедничка цел:

- Оние кои одите на работа, отидете на точак.
- Пазарењето завршете го на точак.
- Дневната минимална физичка активност направете ја на точак.
- Кликнете attending на овој настан во знак на поддршка на нашите барања за #ПросторАнтиКорона испратени заедно со уште 41 организација до надлежните институции: http://natochak.blogspot.com/2020/04/blog-post.html

Потоа:
- Ако имате идеја, можете да ни испратите предлог за пешачки или велосипедски простор кој треба да се прошири или воведе кај што го нема.
Каде недостига простор за одржување дистанца? Кој е вашиот #ПросторАнтиКорона?
- Ако немате конкретен предлог, можете да ни испратите едноставна фотографија или видео од вашето возење во среда.

Ќе возиме ОДДЕЛНО, по различни рути, во различни делови од градот, во различни термини, но ќе креираме ЗАЕДНО поинаква Критична маса.
***
Пандемијата со Коронавирусот откри колкав простор од нашите градови сме им посветиле на автомобилите, за движење и паркирање, а сме оставиле трошки за пешачкиот и велосипедскиот сообраќај, поточно за просторот кој го помага здравјето.

Прераспределбата на уличниот простор може да се направи кон подобро, не е ракетна наука, туку е прашање на политичка волја. И оваа криза е огромен тест и огромна шанса. Многу градови сериозно го сфатија моментот и воведуваат привремени и/или проширени пешачки и велосипедски патеки на сметка на коловозот.

Дали во овој период, порадо би им го дале уличниот простор на ретките автомобили да ги надминуваат брзинските ограничувања и да предизвикуваат опасност по безбедноста? Или би им го дале на жителите на соседствата да пешачат и возат точак на дистанца што е од бенефит за своето и јавното здравје?
Изборот се чини логичен.

Тука ќе видиме дали во Скопје и останатите градови има согледување колку сообраќајот влијае на јавното здравје и колку надлежните реално се грижат за јавното здравје.

Да ја израмниме и автомобилската крива преку #ПросторАнтиКорона, возможно е и пожелно е.

Си мавкаме од дистанца во среда на скопските улици!

Ѕрн - ѕрн! 

*Секој вози одговорно, со грижа за себе и за другите

*На социјалните мрежи ги користиме хаштазите: #ПросторАнтиКорона и #ПросторЗаЗдравје

Read more »

Вонредна Критична Маса 82 - #ВелоградВоКонтејнер

Датум: среда, 27.11.2019
Почеток: 17:30, Плоштад Македонија
--------------------------------------------------------------------
Facebook настан: линк
Рута: линк
Промотивни материјали: линк
Пријава на инфраструктурен проблем: Локации на новите контејнери (30.10.2019): линк
Барање за дислокација на контејнерите од велосипедските патеки (6.11.2019): линк
Запознајте се подобро со проблемите преку ФБ албумот и други објави на социјалните медиуми.
 --------------------------------------------------------------------

постерот за КМ #82

На што спаднавме?
Да протестираме против поставување на контејнери на велосипедски патеки. Да се бавиме со работи кои мислевме дека не се воопшто прашање, да се бавиме со лекции кои мислевме дека се научени. Се сеќавате како патеките во 2014-та водеa право во билборди и сите се смеевме? Зошто се враќаме назад цели 5 години?

Треба да се бавиме со други работи.
- Да се продолжува патеката по кејот на Вардар на исток и запад и да се ослободи од коли и градби во строгиот центар
- Да се шири мрежата низ градот
- Да се градат велосипедски полигони за сообраќајно образование
- Да има задолжителен велосипедски паркинг во новите станбени објекти.
- Постоечките патеки веќе да се прошируваат и крстосниците да добијат целосно нов мултимодален, не-автоцентричен лик.
- Треба да добиеме автоматизиран систем за изнајмување велосипеди.
- Треба да можеме да ставиме велосипед на држачите на брзиот јавен превоз.
- Треба да има зелен бран за велосипеди и пешаци.

- Треба цел град каде нема велосипедска инфраструктура да се прогласи за Зона 30. 

-Треба да се одземаат ленти од автомобилите и да се враќа просторот на пешаците, велосипедите, зеленилото…

Треба повизионерски!
А не да се враќаме големи чекори назад со смешни импровизирани решенија!

На нашите коректни и логични прашања поврзани со локациите на контејнерите не беше одговорено после веќе 4 недели. Очекувавме барем одговор одоколу, но според молкот може да залучиме дека:

1. Не сакаат да се дознае кој човек/тело/сектор одлучиле за типот и локациите на контејнерите, бидејќи одлучиле несоодветни и нестручни лица или лица кои не сакаат да се носат со одговорност.
2. Локациите на контејнерите не се размислувани пред да се направи набавката. Како влезен критериум за избор на типот не се земани постоечките локации и услови на нив. Не е размислувано ни за нови локации, надвор од булеварите. Контејнерите се нарачани без да се води сметка како ќе влијаат на одвивањето на сообраќајот (пешачки и велосипедски).
Поставени се без елаборат за поставување на урбана опрема.
3. Не се почитувани стандардите за урбанистичко планирање и уредување на просторот. Уште помалку е направен напор за подобрување на тие стандарди.
4. Не се консултирани лица од Секторите за сообраќај, урбанизам, СВР Скопје, како ни Координативното тело за велосипедски сообраќај и луѓе кои работат на проектот “Скопје Велоград“.
5. Локациите каде се поставени и покрај сериозните реакции од јавноста, не се размислува во најскоро време да се променат, бидејќи би барало напор на планирање и координирање, чекор кој претходно бил прескокнат. Не се побарани измени на сообраќајни проекти од МВР.
Луѓето кои ги добиле контејнерите како „задача за справување“ направиле она што е во нивна можност, исцртале заобиколувања, се справиле ОТПОСЛЕ. Проблемот не е решен: па мора да се празнат од улица, ова е најлогичната позиција, ете имате заобиколување, зашто главниот проблем не начинот на справување отпосле (се снашле некако кутрите луѓе на кои им била тупната таа задача), главниот проблем е што не се планирало ОДНАПРЕД.

Ова се сериозни пропусти во работењето на една градска администрација. Иако проблемот делува банално во хаотичниот град, сметаме дека многу добро го илустрира еден од изворите на сите проблеми. На планирањето и анализите се гледа како на губење време и редовно се ЗАОБИКОЛУВААТ, а во меѓувреме од брзање да се покажат резултати на видик, само се претураат проблемите од едно на друго место.
Потребно е планирање ОДНАПРЕД, потребно е консултирање на засегнатите страни, потребно е да се мисли на се, со едно добро да не се уништува друго. Особено не сообраќајот кој си се заложил дека ќе го унапредуваш со ПЛАН.

Искрено, се надеваме дека е ова привремено решение и дека ваков непрофесионален пристап нема да се повтори. Се надеваме нема да има посериозни последици во меѓувреме како загрозување на животи, а штета во смисла на демотивирање на движењето пешки и со точак секако дека ќе има и за тоа некој треба да понесе одговорност.

Бараме доследно спроведување на заложбите за унапредување на велосипедскиот сообраќај.
И да се движиме напред, не чекор напред, чекор назад.
Град кој се стреми да биде вело-град не смее да си дозволи вакви импровизации.
Град кој се стреми да биде град за луѓе, не смее да си дозволи да ги третира патеките за пешаци и велосипеди како складиште за урбана опрема, туку треба да планира во своите планови посебен простор за неа, исто како што планира на пример за трафостаниците. Контејнерите се физички габаритни објекти кои зафаќаат голем простор. Недозволиво е да ги нема како локации во плановите.

Бараме сериозна ревизија на локациите за контејнерите и сериозно добри локации, поблиску до граѓаните, и не во нашите патеки на движење. Бараме градот да ги дислоцира новите контејнери од велосипедските и пешачките патеки.

Бараме да се вратиме на патеката за Скопје Велоград и да продолжиме со поголеми позитивни промени.
На таа патека нема место за пречки!
Она што треба да се фрли во контејнер е „Ми текна“ планирањето, а не концептот Скопје Велоград.

Затоа се чекаме на старо место, во старо време.
Земете ги светлата, ставете ги ѕвончињата и се гледаме последната среда од месецот.

Ќе возиме по оваа рута:

И попатно ќе застанеме да направиме протестна акција.

-----------------------------------

Критична маса е неформален велосипедски собир кој се случува во над 300 градови во светот.

Нема лидери, нема формална организација, само група на свесни луѓе кои сакаат подобар вело-град.
Од мај 2012-та се случува еднаш месечно и во нашето Скопје!
Возиме секоја последна среда во месецот по различна рута и со различна тема. 

Критична маса во Скопје е самоодржлив, саморегулиран и самофинансиран месечен собир на урбаните велосипедисти кој зависи од придонесот на секој учесник, пред сѐ од неговото појавување на собирот и покажување бројност („Нѐ има, земете нѐ предвид“), од активната грижа настанот да помине во најдобар ред, а потоа и од донациите за промотивните материјали, волонтерскиот придонес во: осмислувањето на настанот, неговата промоција и се разбира во креативната страна на возењата. До овој момент, скопјани 81 пат возеа масовно по скопските улици, на 81 различна тема поврзани со урбаниот велосипедизам.Во просторот меѓу 80-тата и 82-та Критична маса (освен роденденската 81-ва) возеа неформално, секоја последна среда во месецот, од иста почетна точка, но без тема и предвидена рута. Повеќе информации, тука.
Да ги освоиме и овој ноември улиците со нашите точаци, активно, ангажирано, свесно, заедно, со полни срца!

Приклучи се! Ангажирај се!

Може да нé има повеќе! Скопје може да стане подобар град!

-----------------------------------

Read more »

Критична маса #80: Се гледаме во 2019-та!

Датум: среда, 26.12.2018

Почеток: 17:30, Плоштад Македонија

Крај: дружење во Социјален Центар Дуња

--------------------------------------------------------------------
Facebook настан: линк
Рута: линк
Промотивни материјали: линк
--------------------------------------------------------------------

„Се гледаме во 2019-та“, со нови желби, нови предизвици, со повеќе луѓе на точак на улиците!

Постерот за КМ #80

Изминатите, безмалку 12 месеци, НаТочак освен што иницираше и организациски поддржа 11 критични маси и 12-та во најава, во април предложи измени на закони и правилници за урбанистичко планирање, ги координираше и промовираше Winter Bike To Work Day настаните во февруари, Детската критична маса со Ветерница во ноември, во мај организираше заедно со НУБ „Св. Климент Охридски“ изложба на 73 постери од Критична маса... НаТочак спроведе анкета за украдени точаци во месец февруари и објави поразителни резултати, анализираше билтени на МВР за судири во кои биле вклучени велосипедисти и прати допис до Министерството со барања. Реагираше соодветно за раскопани велопатеки, исечени дрвја и неодржувани гранки, несоодветно реконструирани улици, паркирани автомобили посебно доколку беа во сопственост на институции, сообраќајни судири, правевме велоинспекции на патеките, учествувавме активно со сугестии во изготвување на новиот Нацрт план за велосипедски сообраќај на Скопје кој допрва треба да се донесе. Баравме безбедни зони околу школите и вистински Ден без автомобили. НаТочак учествуваше во експеримент за комбинирање на железнички со велосипедски сообраќај во септември, а во март направи уште еден протестен експеримент со „жив штит“ од човечки столпчиња и прослави фиктивен Национален ден на немање безбедна патека при градба. Исто така, изминатата година првпат се појави иницијатива од страна на студенти за креирање платформа за регистрирање на велосипеди - Велорегистар. Но, за жал, на Средно Водно, повторно се вратија автомобилите и забраната беше укината и заменета со платен паркинг, а Скопје доби и статус на најзагаден град во Европа. 
Од една страна се ослободуваа некои патеки од паркирани возила, но други улици при реконструкцијата остануваа автоцентрични...

Од друга страна, во светот, истата оваа година, Централ Парк на Менхетн стана перманентно зона без автомобили, Париз забрани автомобили во четири зони во центарот, секоја прва недела во месецот. 3-ти јуни беше прогласен за Светски ден на точакот од страна на ООН!

Критична маса во Скопје започна пред шест и пол години како барање да нѐ видат и слушнат нас граѓаните кои го користиме точакот како превозно средство. Затоа излеговме на улица. И КМ успеа во тоа. Она што започна како протест против лошите услови за движење со точак низ градот, прерасна во глас за безбедноста на сите учесници во сообраќајот, во идеја и борба за ремоделирање на Скопје да стане поубав, плански град во кој ќе се донесуваат не брзи и неодржливи одлуки на долгогодишни проблеми, туку смислени, системски решенија за град каков што посакуваме сите, град за луѓе.

Изминатите шест и пол години, скопските велосипедисти извозеа 79 Критични маси, континуирано, без исклучок, секоја последна среда во месецот, без оглед на временските услови, општествени случувања, турбуленции, со цел да кажат што недостасува, да критикуваат и да предложуваат. Станувавме сѐ побројни, погласни и повидливи и Критична маса денес прерасна во движење кое многумина го знаат и поддржуваат, без разлика дали возат точак или не. Секој метар на новоизградена велосипедска патека, секој нов велосемафор, секое поставено столпче на тротоарите значеше една мала победа и некој велосипедист повеќе во велосемејството.

Критична маса имаше првична цел да го донесе на дневен ред велосипедскиот сообраќај. Прво и основно, да сфатат надлежните дека велосипеди не се само за спортување и рекреирање надвор од град на мала вешта група луѓе, туку пред сѐ, тип на сообраќај кој мора еднакво да се третира и за кој мора да обезбедат основни услови за да биде достапен за сите граѓани внатре во градот...(за овие почетоци имаме многу анегдоти, но во друга прилика)

Можеме да кажеме дека во овој момент велосипедскиот сообраќај е валидиран како таков од институциите и започнат е процес на обезбедување минимални услови, но конечната цел за безбеден и удобен вело-пријателски град се остварува со мноогу споро темпо. Поради тоа, НаТочак во наредната година ќе ги фокусира силите на посериозно учество во политиките кои ги носат сите релевантни институции за велосипедската инфраструктура, градењето и планирањето, безбедноста во сообраќајот, вклучувајќи ги и силите кои досега беа резервирани за организациски поддршка на Критична маса. НаТочак ќе критикува, ќе прави притисок, ќе инсистира, ќе предлага и нуди решенија за градот што побрзо, без одложувања да стане Скопје Велоград.

Иако НаТочак вложи организациски капацитети секојa Критична маса да биде специјално осмислена со важни и актуелни теми, со пропратни акции, дописи во контекст на темата, со соодветни дизајни и истражувања кои ја проследуваа, сепак Критична маса не е НаТочак. Критична маса отсекогаш била и останува на сите велосипедисти кои изминатите години давале поддршка на настанот преку присуство, преку дизајн, смислување рути, промоција на настанот, лепење постери и делење чај, на сите кои се грижеле возењето и сѐ околу него да помине во најдобар ред, сите кои возат велосипед секојдневно или барем еднаш се качиле на него. 
Поради тоа, последна среда од месецот, 17:30, Плоштад Македонија, нека остане како термин за вело-средби, сѐ додека има ентузијасти кои сакаат да се среќаваат во таков облик и да возат заедно низ улиците. Единствената промена ќе биде што од јануари, поради горенаведените причини, НаТочак нема редовно секој месец да биде организациска поддршка. 

Во меѓувреме, ве повикуваме да бидеме критична маса секој ден со тоа што ќе бидеме помасовни низ скопските улици. Да видат сите дека нѐ има. Дека ги користиме велосипедските патеки за кои сите заедно се боревме, но и да покажеме дека ни требаат нови и поквалитетни! Дека ни требаат безбедни вело паркинзи и современ систем за изнајмување велосипеди. Да пишуваме, да бараме, да продолжиме да бидеме гласни.
Заедно, ние и вие, да бидеме критична маса секој ден, секој до својата работа, факултет, кафуле, театар, до својата општина... секаде каде што одиме, да нѐ има што повеќе. Тоа беше и ќе биде вистинската критична маса која ќе го промени градот.
***
Оваа година, единаесет пати ѕвоневме заедно по скопските булевари, улици, раскрсници. Повикувавме на измени и дополнувања на законите, мултимодален транспорт, повикувавме на одговорност за безбедноста на велосипедистите, информиравме и едуциравме. Дванаесет дизајнери ни помогнаа со нивниот визуелен израз да ги пренесеме пораките кои беа во фокус на Критична маса последните 12 месеци и со нивните дела ја збогатија колекцијата со одлични постери: Сергеј Пулиос, Александра Филипоска, Димитар Ристовски, Преплет, Марко Манев, Бисера Михајловска, Ивана Јовановска, Милан Тасевски, Александар Бојковски, Лазе Трипков, Ана Здравкова и еден дизајнер кој сакаше да остане анонимен. Голема благодарност до нив.

Да ја испратиме 2018-та во среда, во 17.30 часот од Плоштад Македонија, со 12-тото возење на Критична маса оваа година и 80-тото јубилејно откако започнавме во Скопје и да прославиме после возењето со заедничко дружење во СЦ Дуња со греено вино и чај, да си посакаме убави желби во 2019-та година, но и да најавиме нови, интензивни борби, на нови фронтови. 

Се гледаме во среда, на точак!

Бидејќи е последна Критична маса од ваков тип во низа, ќе испробаме нешто ново, ќе возиме по слободна рута, онака како што возат во многу градови во светот. Веќе го имаме испробано концептот за една друга Нова година, но сега ќе пробаме пак.
Знаеме само почеток и крај, рутата ја креираме на лице место.



Не заборавајте да ги украсите точаците. 

Ѕрн–ѕрн!

Read more »