Допис до Општина Карпош и Општина Центар за поставувањето паркинзи за велосипеди

Изразуваме поддршка за акциите на поставување паркинзи (држачи) за велосипеди во Општина Карпош и Центар, но сакаме да потсетиме на некои основни правила и позитивни пракси кои се однесуваат на поставувањето на држачи за велосипеди, особено во јавен простор, сè со цел паркинзите да се користат повеќе, велосипедите да бидат побезбедни и севкупно да се унапредува употребата на велосипедот како превозно и рекреативно средство.
Дописот го има на линкот како документ или во продолжение како текст.
-------------
Почитувани Општина Карпош и Општина Центар,

Ви пишуваме како реакција на новопоставените паркинзи во Општина Карпош (06.06.2018), во врска со поставувањето на паркинзи за велосипеди на јавни простори во двете општини.
Сметаме дека паркинзите кои беа поставени на 4 јавни простори (слики во прилог) не се адекватни за безбедно заклучување на велосипедите. Тој тип на паркинзи дозволува заклучување само на едно тркало, кое не се смета за безбедно бидејќи рамот на велосипедот може да биде украден (т.е. целиот велосипед без едното тркало).

Слика 1. – Новопоставените паркинзи низ О. Карпош

Понатаму, сметаме дека со поставувањето на вакви паркинзи посетителите се обесхрабруваат да дојдат на локациите поради недостиг на безбедност, а сопствениците на локали се обесхрабруваат да поставуваат квалитетни паркинзи за велосипеди бидејќи сметаат дека веќе постојат паркинзи кои не се користат. Ова води кон преферирање на друга урбана опрема (бандери, огради, столбови итн.) и дрва за заклучување на велосипедите, бидејќи истите дозволуваат врзување на рамот, што води кон узурпирање на просторот и нагрдување на истиот.

Слика 2. – Основни правила за заклучување на велосипед на паркинг

Понатаму, сметаме дека за поставување на урбана опрема од овој тип треба да се направат анализи за локациите од интерес на посетителите. Со овој допис ви се обраќаме вам како општини коишто веќе имаат направено анализи и имале иницијативи и пракса на поставување на паркинзи за велосипеди во јавните простори.
-Општина Карпош има направено анализа преку Центарот за климатски промени (линк).
-Општина Центар има направено анализа на два начина. Преку апликацијата Strava во 2016та година (мерење на најчести почетни и крајни точки на велосипедистите) и преку спроведена анкета за локации каде велосипедистите имаат најмногу потреба од паркинг.
Дополнително, во изминатите неколку години, и двете општини имаат и историјат на
поставување на добри и функционални паркинзи во јавните простори кои се за поздрав. Некои од тие добри примери се анализирани во наредниот линк.

Условите кои еден функционален паркинг за велосипеди треба да ги обезбеди ги имаме сумирано тука, а повеќе можете да прочитате тука.

Покрај тоа што држачите за велосипеди треба да обезбедат безбедно заклучување на

велосипедот и да бидат на локација соодветна за велосипедистот (објаснето во линкот погоре),тие не смеат да ја нарушат естетиката и останата функција на просторот, т.е. не смеат да го попречат движењето на пешаци, велосипеди, возила, пристапи кон објекти и рампи, да поттикнуваат газење во зеленило итн. Прецизните микро-локации би требало да ги направат стручни лица (архитекти, урбанисти, сообраќајни инженери) на терен.

Би сакале добрите пракси да продолжат и да се унапредува користењето на велосипедот како превозно и рекреативно средство преку обезбедување соодветна инфраструктура за движење и паркирање.

Со почит,
Неформална група на велосипедисти НаТочак
natochak@gmail.com
08.06.2018

Скопје

*Овој документ е испратен во електронска форма до Општина Карпош и Општина Карпош

Read more »

Зелени општини или бескрајни можности за паркирање?

Јавниот простор е ограничен ресурс.

Општините планираат дали ќе биде искористен за движење на возила и колкав дел од него, дали ќе биде искористен за паркирање на возила и колкав дел од него, дали ќе биде искористен за зеленило и колкав дел за тоа, дали за детски игралишта, плоштади, пешачки површини, велосипедски патеки и ленти...

Општините одлучуваат кои се приоритетите за вложување на буџетот кој го имаат на располагање. Дали ќе одржуваат зеленило и детски игралишта или ќе градат и одржуваат паркинзи за коли. Можат и тоа и тоа, но ако се споредат сумите на крајот од годината, ќе се покажат вистинските приоритети (колку биле навистина зелени).

Местото кое едно возило го зафаќа во мирување е 2.5 x 5 m = 12.5 м2, површина на една спална соба. Три паркирани возила зафаќаат површина на еден мал стан. Дали би ни дозволиле во јавен простор да си организираме бесплатно стан? Зошто тогаш би ни дозволиле бесплатно паркирање на 3 возила? Кој е јавниот интерес во тоа?

На местото од само еден автомобил може да собере една клупа, едно дрво
и тревната и цветно уредена површина - нешта кои многу ни фалат и за кои “нема место“

Тие 12.5 m2 можеле да бидат мини-паркче, место за фонтана или клупи, детско игралиште, место за 2 дрвја или паркинг за 10 точаци...

А кога ќе се собере цела лента паркирани возила - таа можела да биде проширен тротоар со дрворед или нова безбедна велосипедска патека.
Со секој приватен паркинг на јавна површина губиме многу други можности како општество. Но општината одлучила дека треба да го подари ограничениот простор кој го има на располагање на автомобилите.

Лага е дека нема простор за зеленило и велосипедски ленти.

Едноставно приоритетите се други. Улиците онака како што ги гледаме не се зададени еднаш засекогаш. Тие се трансформираат низ времето. Некогаш биле само за пешаци и евентуално запрежни возила, па станале улици за сè, со појавата на првите автомобили и прв јавен превоз. Во втората половина на минатиот век, под притисок на автомобилската индустрија полека се претворале во улици примарно наменети за коли.

Но со зголемување на еколошката свест, свеста за безбедноста во сообраќајот, врската меѓу здравјето и активниот транспорт, потребата од намалување на метежот итн. во последните деценија-две се случува процес во кој улиците од автоцентрични се преобразуваат во мултимодални. Дел од автомобилскиот простор (за паркирање или движење) во прогресивните градови се пренаменува во простор за јавен превоз, во простор за велосипеди и пешаци.

Паркирањето треба да се организира, поддржуваме, не негираме. Но бројот на паркинг места мора да се изброи, да се регулира, да се ограничи растот. Сè повеќе европски градови имаат политики со кои постепено секојa година го намалуваат бројот на паркинг места (така поттикнуваат користење јавен превоз, велосипеди итн.), или барем го ограничуваат бројот (за да го регулираат метежот).

Дури и да успееме да обезбедиме поголем број паркинг места од оние што веќе ги имаме, дури и да ги направиме такви што нема да сметаат на пешаците, капацитетот за движење возила на улиците е ист... Тоа многу често се заборава!
Решението и за метежот и за “зеленоста“ е сосем поинакво - вложување во одржлив транспорт.
Само неколку примери за попрогресивни политики на паркирање:

-Виена има план да го намали учеството на автомобилот во сообраќајот од 28% на 15% до 2030 и за таа цел ќе отстрани постепено (секоја година по одреден процент) вкупно 30 % од легалниот паркинг на улица и ќе го замени со други намени.

-Цирих уште од 1996 има за цел во центарот на градот бројот на паркинг места да остане непроменет, фиксен. Постепено се намалуваат површините за паркирање на улица, а се зголемуваат во катните гаражи, но вкупниот број не смее да се зголеми зашто со тоа би се зголемил и метежот.

-Париз во период од 10 години го намали бројот на паркинг места за 10 %. 95% од местата кои претходно беа бесплатни сега се наплаќаат. Благодарение на тоа 15% од оние кои возат точак рекле дека се префрлиле од кола на точак. -Повторната вело-ренесанса која ја доживеа Копенхаген во последните 2 децении се должи меѓу другото и на пренамена на дел од просторот за паркирање на возила во велосипедски ленти. -Амстердам со соодветни политики го демотивира поседувањето на втора кола и со тоа го намалил бројот на возила на улиците.

Едноставно не е возможно истовремено да бидете и за зелена општина и да бидете за бесплатен паркинг на јавни површини на неограничен број возила. Контрадикторни се тие 2 политики!

За разлика од тенденциите во градовите набројани погоре, трансформацијата на која сме сведоци во Скопје во последните децении е обратна: претворање на пешачките површини во паркинзи за возила. Некаде дури и “легално“ се исцртани паркинг места врз тротоари. Некаде се за бесплатно користење, а некаде се наплаќаат.

Не се убавите зборови она кое говори за приоритетот на општините, туку нивните дела.

Попусто ни кажуваат дека се за зелени општини, ако јавниот простор бесплатно го подаруваат за паркирање автомобили. Општината можела да го искористи тој простор за поздрави активности кои се од бенефит на сите, наместо за возила (кои загадуваат, окупираат јавен простор, прават бучава, креираат небезбедност и големата употреба севкупно им штети на соседствата)...или ако веќе го користи за паркирање - тоа да го наплаќа и средствата од приватното користење на јавен простор да ги користи за општа добробит. Но дури и кога се наплаќа, тоа мора да се прави по строги правила и да не биде на штета на пешачкиот простор, безбедноста итн. како што е случајот во Општина Центар во Скопје.

Бесплатното доделување на јавен простор на приватните возила во научните кругови кои се занимаваат со одржливи транспортни политики се нарекува “субвенционирање на користењето автомобил“.

Општината е должна да контролира дали инвеститорите и сопствениците обезбедиле паркинг места колку што пропишува регулативата, но не е ни најмалку должна да го субвенционира користењето на автомобил и да си ја претвора територијата во еден сеопшт бесплатен паркинг кој ќе се одржува со општински буџет. Особено не ако општината има цели како: зелена општина, одржлив транспорт, намалување на загадување, подобрување на јавно здравје...

Општините се должни да се грижат за јавното добро. За жал досега немаме видено прогресивни примери во поглед на политиките за паркирање, само популистички и регресивни (од политичарите се промовира неограниченото паркирање автомобили на јавни површини како јавно добро во ситуација кога не се обезбедени ни минимални услови за пешачење и возење велосипед). Дури и во оние општини каде постои некакво регулирање и наплаќање, тоа барем досега е со единствена цел само да се наплаќа, но не и да се воведе ред и некаква прогресивна политика. Се надеваме ќе се промени тоа во иднина. Прилог: фотографии на тема: Колку многу можеме да добиеме ако бројот на паркинг места го намалиме само за 1-2.

Со додавање на три дрвја е одземено само едно паркинг место за кола, а е добиено многу за воздухот, климата, атмосферата на улицата.

Само 2 паркинг места помалку, а простор за одмор и дружење на соседите повеќе

Место 2-3 паркирани автомобили, мултифункционален простор со зеленило,
места за седење, места за паркирање велосипеди...
Продавници со ваков простор пред нив се многу попривлечни од оние со возила пред влез.

Од пред неколку години Park(ing) Day се одбележува и кај нас
од локална иницијатива во Битола: Park(ing) Day Bitola.

• Фотографии од иницијативата Park(ing) Day низ светот (ден кога се покажува преку пример поентата на текстов)

На местото од 1 возило може да собере 10-12 велосипеди. Ваков тип паркинзи за велосипеди со оваа порака се поставени низ повеќе градови низ Европа најчесто од Холандска амбасада.

*Овој текст го напишавме уште пред неколку месеци поттикнати од контрадикторните ветувања на изборите за зелени општини од една страна и повеќе паркинг места за автомобили од друга страна.

Read more »

Став за ослободувањето на патеките на Партизанска

Во контекст на дискусијата за “укинатите” паркинг места на Партизанска во близина на Универзална сала, НаТочак објавува свој став на оваа тема.

Единственото нешто што досега беше укинато на овој потег беа велосипедските и пешачките патеки. Тие физички постоеја, но не функционираа бидејќи беа претворени во паркинг за автомобили. Возилата најчесто паркираа попречно на пешачкиот дел, а велосипедската патека се користеше од пешаците, во простор сведен на тесно планинарско патче на кое двајца пешаци едвај се разминуваа, за сметка на автомобилите кои владееја со целиот простор.

Овој јавен простор досега нелегално беше узурпиран од приватни возила и противзаконски се користеше како паркинг. Овој простор не е легален паркинг.

Според Закон за безбедност во сообраќајот, Член 63:

(1) Возачот не смее да го запре или паркира возилото на место на кое тоа би ја загрозувало безбедноста на другите учесници во сообраќајот или би претставувало пречка за нормално одвивање на сообраќајот или за движењето на пешаците и велосипедистите.

За секое прекршување е предвидена глоба од 45 евра.

За жал Министерството за внатрешни работи, иако тоа спаѓа во неговите обврски, со години не го спроведувало ова сообраќајно правило и не им го овозможувало правото на слободно движење на граѓаните. Таа јавна површина е законско право на пешаците, велосипедистите, луѓето во инвалидски колички, родителите со колички со дечиња. Досега тие беа принудени да ја ризикуваат својата безбедност и да сообраќаат по коловозот заедно со моторните возила. Таа непочит од институциите кон ранливите учесници во сообраќајот се прелева и во односот на возачите и како резултат на погрешни политики минатите години имаме премногу жртви во сообраќајот!
Сега, со помош на столбчиња овој простор го добиваат оние на кои припаѓа, луѓето наместо колите и ова е редок пример во добра насока. Не се работи за некој особено нов проект, туку само проект за реконструкција на постоечки пешачки и велосипедски патеки со кој им се подобрува состојбата.

Дали надлежните обезбедиле паркинг места за станарите кога тоа било нивна обврска, дали потфрлиле општинските или градските власти, инспекцијата, инвеститорите или станарите при купувањето на стан со потпирањето на овој простор кој не е легален паркинг, се прашања кои се валидни и треба да се отворат, истражат, одговорат и граѓаните кои сметаат дека некое право им е загрозено имаат право да реагираат. Но во никој случај не треба проблемот да се решава на сметка на ранливите учесници во сообраќајот, меѓу кои и велосипедистите, со толерирање на нелегалното паркирање на површини кои не им припаѓаат. Животот на луѓето е сепак побитен од тоа возилата да се паркираат пред зграда.

Поради долгогодишната неактивност од страна на полицијата неселективно да казнува узурпатори на јавен простор, НаТочак цврсто стои на ставот дека по целиот потег на булеварот Партизански одреди мора да бидат поставени столбчиња. Столбчињата не се идеално решение. Тие не се воопшто популарна мерка за превенирање од узурпација на јавни простори од автомобили. Но, во моменталната констелација на сообраќајна свесност кај мнозинството, за постоењето и останати видови сообраќај освен автомобилскиот, столбчињата се добар почеток за менување на вкоренетите лоши навики од децениската лоша системска автомобилоцентрична култура.

Константното децениско системско стимулирање на автомобилоцентрична култура кај граѓаните, е причина за моменталната илузија на оние кои досега ја користеле оваа јавна површина како паркинг, дека тој простор им се одзема.

Возилата досега преќутно го окупираа јавниот простор и спречуваа не само проток на пешаци и велосипеди, туку и пристап на луѓе во инвалидски колички, детски колички, специјални возила, а на крајот на краиштата и пристап до дуќаните. Од друга страна, во пракса е докажано дека најуспешни за комерцијалните содржини се пешачките зони. Треба само повеќе да се обрне внимание во дизајнот на просторот, да се направи поатрактивен. И потребно е малку време и трпение за прифаќање на новата ситуација, од која веруваме дека ќе имаат бенефит сите, дури и дуќанџиите и жителите, особено децата на оние кои моментално се незадоволни со промената.

НаТочак ги поздравува и поддржува напорите на Градот за обезбедување минимални достојни услови за безбеден и функционален велосипедски сообраќај. Решенијата за паркинг на возилата треба да се бараат или во паралелно обележано режимско паркирање на коловоз или во катни гаражи, ако е потребно и на неколку минути пешачење, но никако на сметка на ранливите учесници во сообраќајот.

Дополнително, ова не е уникатен проблем за Скопје. Недостигот од простор за паркинг во центрите на градовите не е само од лоши урбани политики и неработење на инспекциите како во нашиот случај, туку е и логична последица на самата локација и атрактивноста на центрите што привлекува голема фреквенција  на луѓе и вкрстувањето на сите правци на движење. Со истиот проблем се соочуваат сите градови во светот. Логично, поради ограничениот простор, центрите поднесуваат помалку возила од предградијата, и затоа се тежнее во центрите да се обезбедат сите услови за оние типови сообраќај кои зафаќаат помалку место: пешачење, велосипедски сообраќај, јавен превоз, а автомобилите да се сведат на минимум. Паркирањето станува скапо за да се демотивира метежот, да се намали натрупаноста со возила и загадувањето и центрите стануваат место за претежно car-free стил на живот.

Сите сакаме Скопје да стане место подостоинствено за живеење, а не сакаме да ги смениме навиките. Свесни сме дека промените не се лесни, но враќањето на постоечките патеки на пешаците и велосипедистите е неопходен чекор во поместување од статус-квото.

Се разбира постои простор за подобрување и на квалитетот на изведба на патеките и на проектите и на процедурите и тоа е она што треба да го дискутираме.

Read more »

Критична маса #38: Саглам паркинг, раат кафе!

Датум: среда, 24.06.2015
Почеток: 19:00 (летно сметање на КМ), Парк на Франкофонијата
Крај: пред Кинотека

---------------------------------------------------------------------
Facebook настан: линк
Промотивни материјали: линк
Рута: линк
---------------------------------------------------------------------
Закон за паркинг за велосипеди: линк
Велосипедски приказни: линк
Албум со паркинзи за точаци во Скопје: линк
---------------------------------------------------------------------

постерот за КМ #38

Ние, кои возиме точак во градов, често се соочуваме со вакви приказни. 

Кога конечно некако ќе успееме да стигнеме до нашата посакувана дестинација речиси секогаш се среќаваме со проблемот: „Каде ли сега да паркирам?“. Паркинзи за велосипеди скоро и да нема, а онаму каде што ги има се несоодветни... Затоа сме приморани постојано да се снаоѓаме и да импровизираме. Дрвја, огради, сообраќајни знаци, бандери... сето ова ни служи како паркинг. Можноста да паркираме секаде е и голема предност, но често, паркирајќи си го велосипедот на тој начин, и самите им пречиме на останатите. Така, понекогаш нам ни се лутат пешаците бидејќи им го блокираме патот.

Порано паркинзите за велосипеди стандардно се изработувале така што за нив можете да врзете само едно тркало. Токму вакви се најголемиот дел од паркинзите во Скопје (оние малку кои сепак постојат). Нивниот дизајн е непрактичен. Точаците врзани за нив се небезбедни, а да не говориме за тоа дека често настануваат и оштетувања на тркалата. Плус мора да се наведнете, што не е секогаш пријатно. Самото заклучување на точакот на нив е тешко, често едвај дофатно, ако се наместени покрај ѕид и посебно навечер. Прописните паркинзи треба да се високи, а велосипедот да се врзува за рамката. Само го потпирате, без клекнување, го врзувате за рамот и чао. Многу полесно за користење. Денешните тркала се вадат со еден потег за помалку од минута и затоа врзувањето за рамот е многу побезбедно.

Точакот веќе на многумина ни е основно превозно средство. Со него одиме на работа, на кафе, да пазаруваме, на натпревар, во музеј... Затоа е исклучително важно да постојат соодветни места каде што ќе можеме да го оставиме и да не се грижиме за неговата безбедност. Токму јавните институции треба да го предводат овој процес. Министерствата, театрите, музеите треба да покажат дека се отворени за велосипедистите и дека сакаат поубав и почист град. Нивниот позитивен пример несомнено ќе го следат и приватните компании. Кафулињата, рестораните, продавниците и трговските центри ќе добијат многу доколку имаат саглам паркинзи за велосипеди. Нивните посетители и муштерии ќе бидат среќни и поопуштeни и ќе го разнесат добриот глас наоколу. Со насмевка ќе го испијат најубавото кафе во животот под сенката на скопските липи кои мирисаат прекрасно во јуни...

несаглам VS. саглам паркинг

Од август, минатата година, сите јавни институции законски се обврзани да обезбедат паркинг за велосипеди. За оние кои што допрва ќе се градат, обезбедувањето на простор за велосипеди ќе биде услов да добијат дозвола за градба,  а оние кои се веќе изградени, имаат рок до 1.08.2015 да обезбедат. Повеќе за Законот прочитајте тука.

Нашето искуство низ градов ни кажува дека не сите јавни институции ја имаат исполнето таа обврска.
Со оваа Критична маса сакаме да ги потсетиме да го направат тоа, но не само да го направат „реда ради“, туку да обезбедат и: 

-безбедна локација под визуелна контрола (визуелната контрола може да се обезбеди со: чувар, камера или едноставно прометно место каде поминуваат многу минувачи, а не некое затскриено)

-пристапна локација за тркала (да нема скали и физички пречки до местото каде треба да се однесе точакот)

-лесна забележливост (видливост) на паркингот од страната од каде што најчесто пристапуваат луѓето 

-локација во близина на влезот од објектот. Колку помало е растојанието од паркингот до влезот, толку е поголема веројатноста луѓето кои што го посетуваат објектот да доаѓаат на точак или пак луѓето кои веќе се на точак, да застанат токму кај вашиот објект

-осветлена локација и по можност заштитена од атмосферски влијанија

-држачи за велосипеди кои ќе бидат изработени од цврст материјал, заштитен од оштетување, добро прицврстени за подлогата 

-држачи кои ќе овозможат врзување на велосипедот за што повеќе точки (рам, предно и задно тркало, седиште), но најважно од сè, за рамот

-визуелната препознатливост и интересниот дизајн се предност

Погледнете некои од паркинзите за точаци во Скопје и нашите оцени на некои од споменатите аспекти во следниот албум.

Законот сè уште не предвидува ваква обврска за објектите за домување и за објектите со комерцијално-деловна намена, но додека не се донесе таква обврска во некој следен чекор, очекуваме дека тие ќе ги обезбедат паркинзите за велосипеди на своја иницијатива. Објектите за повеќесемејно домување (станбените згради) на иницијатива на жителите, компаниите на иницијатива на вработените, а угостителските, трговски и слични објекти на иницијатива на менаџерите за да покажат дека кај нив се добредојдени луѓето кои се превезуваат на точак. Можеби не можат директно да влијаат на инфраструктурата за движење, но со инфраструктурата за паркирање можат да пратат силна порака како вело-пријателска дестинација!

За повеќе места каде сме добредојдени и на точак!

За повеќе саглам паркинзи за точаци!
Саглам паркинг за раат завршена работа, раат шопинг, раат кафе..
Повеќе паркинзи, поголем поттик за повеќе точаци по улиците.
Повеќе точаци за почисто, поведро, поздраво, поопуштено, по-раат Скопје.

Оваа 38-ма последна среда возиме со таа порака.
Бидете во 19:00 во Паркот на Франкофонијата.
Ја возиме раат Критична маса #38 по следнава рута:

Ѕрн ѕрн! 

*** Секој учесник вози на своја одговорност. 
--------------------------------------------------------------
Критична маса е неформален велосипедски собир кој се случува во над 300 градови во светот.
Нема лидери, нема формална организација, само група на свесни луѓе кои сакаат подобар вело-град.
Од мај 2012-та се случува еднаш месечно и во нашето Скопје!
Возиме секоја последна среда во месецот по различна рута и со различна тема.

Критична маса во Скопје е самоодржлив, саморегулиран и самофинансиран месечен собир на урбаните велосипедисти кој зависи од придонесот на секој учесник, пред сѐ од неговото појавување на собирот и покажување бројност („Нѐ има, земете нѐ предвид“), од активната грижа настанот да помине во најдобар ред, а потоа и од донациите за промотивните материјали, волонтерскиот придонес во: осмислувањето на настанот, неговата промоција и се разбира во креативната страна на возењата. До овој момент, скопјани 37 пати возеа масовно по скопските улици, на 37 различни теми поврзани со урбаниот велосипедизам.
Да ги освоиме по 38-ми пат улиците со нашите точаци, активно, ангажирано, свесно, заедно, со полни срца! Приклучи се! Ангажирај се! Може да нé има повеќе! И Скопје може да стане подобар град!
--------------------------------------------------------------

Read more »

Паркирајќи го точакот. Неколку слики од велосипедското секојдневие.

Слика 1

Прекрасен јунски ден. Времето е сончево и дувка пријатно летно ветре. Додека возиш велосипед го вдишуваш мирисот на тукушто расцветаните липи. Одиш на закажаното кафе со пријателите, но некако не ти се брза и сакаш да уживаш во вртењето на педалите. Конечно стигнуваш пред кафулето. Друштвото е веќе собрано и сите се убаво расположени. Им мавнуваш за поздрав и им довикуваш дека веднаш ќе им се придружиш. „Само да го заврзам точакот“, им велиш. Но гледај беља, пред кафулето воопшто нема паркинг за велосипеди. Почнуваш да се туфкаш и да разгледуваш наоколу. Мора да најдеш некое соодветно место каде што би го врзал точакот. Пробуваш да го врзеш за блиската канделабра, но широка е, ланецот ти е краток. Се врткаш уште неколку минути слушајќи го веселиот џагор од кафулето. Во меѓувреме твоето друштво прекрасно си поминува, а ти го пропушташ сето тоа. Пробуваш да го заврзеш точакот за едно дрво отспротива, но повторно не ти успева. Веќе си нервозен бидејќи поминале петнаесетина минути и кафето веќе се изладило. Мораш да го избуткаш едно педесетина метри оттаму и да го заврзеш на еден сообраќаен знак. Со видно расипано расположение конечно седнуваш во кафулето и сркнуваш од ладното еспресо. Веќе ниту смеата на твоите пријатели не може да те развесели...

Слика 2

Денес те чека важна работа. Мора да извадиш цел куп документи и потврди од Министерството. Знаеш дека пред тебе е долг ден. Ќе изгубиш многу време пред шалтерите, но не е важно, битно да завршиш работа. Зеде дури и слободен ден од работа. Сега иташ на својот велосипед среќен што така ќе го избегнеш сообраќајниот метеж. Времето е многу топло, но барем тебе ти е пријатно додека другите се варат во своите автомобили. Стигнуваш пред Министерството. Има некаков паркинг за велосипеди, но не е соодветен: на него можеш да врзеш единствено едно тркало. Неволја, си помислуваш, точакот ми е нов, го купив пред неколку недели и воопшто не беше евтин. Не е безбедно да го оставам врзан само за тркалото, си велиш. Но работата мора да се заврши. Потоа воопшто не се изненадуваш кога службеничката на шалтерот во лице ти ги фрла документите и те праќа на друг шалтер, бидејќи умот ти е кај точакот. Не ни трепнуваш кога нејзината колешка со викање ти вели дека ти фалат уште неколку изводи зашто ти во тој момент се прашуваш дали ќе треба пеш да се враќаш дома. На крајот дури чувствуваш среќа и олеснување кога нивната шефица ти соопштува дека не можеш да завршиш работа и дека треба да се вратиш за три недели. Се стрчуваш низ долгите ходници на Министерството кон излезот и „паркингот“...

Слика 3

Излегуваш од салата по натпреварот. Лут си, но тоа не е чудно: твојот тим загуби. Кога доаѓаше го врза точакот за оградата пред салата, исто како и стотина други луѓе бидејќи, едноставно, немаше каде на друго место. Но сега гледаш дека врз твојот точак има врзано друг и ти не можеш да го извлечеш својот и да си појдеш дома. Заробен си додека не дојде неговиот сопственик. Твојата лутина уште повеќе се зголемува. Нервозно се вртиш наоколу додека останатите навивачи си ги земаат точаците и си одат. На крајот остануваат само твојот и натрапникот. Од лутина ти врие во главата. На секои десет секунди погледнуваш во часовникот. Сите веќе си заминаа. Почна да помислуваш да го оставиш точакот и да си заминеш. Одеднаш здогледуваш еден човек кој се приближува кон тебе. Тој се движи бавно, со безгрижен чекор. Рацете му се во џебовите додека си ја свирка мелодијата која највеќе ја мразиш. На себе има маица од противничкиот тим...

---

Кога конечно некако ќе успееме да стигнеме до нашата посакувана дестинација речиси секогаш се среќаваме со проблемот: „Каде ли сега да паркирам?“. Паркинзи за велосипеди скоро и да нема, а онаму каде што ги има се несоодветни... Затоа сме приморани постојано да се снаоѓаме и да импровизираме. Дрвја, огради, сообраќајни знаци, бандери... сето ова ни служи како паркинг. Можноста да паркираме секаде е и предност, но често, паркирајќи си го велосипедот на тој начин, и самите им пречиме на останатите. Така, нам ни се лутат пешаците бидејќи им го блокираме патот.

Порано паркинзите за велосипеди стандардно се изработувале така што за нив да можете да врзете само едно тркало. Токму вакви се најголемиот дел од паркинзите во Скопје (оние малку кои сепак постојат). Нивниот дизајн е непрактичен. Точаците врзани за нив се небезбедни, а да не говориме за тоа дека често настануваат и оштетувања на тркалата. Плус мора да се наведнете, што не е секогаш пријатно. Самото заклучување на точакот на нив е тешко, често едвај дофатно, ако се наместени покрај ѕид и посебно навечер. Прописните паркинзи треба да се високи, а велосипедот да се врзува за рамката. Само го потпирате, без клекнување, го врзувате за рамот и чао. Многу полесно за користење. Денешните тркала се вадат со еден потег за помалку од минута и затоа врзувањето за рамот е многу побезбедно.

Точакот веќе на многумина ни е основно превозно средство. Со него одиме на работа, на кафе, да пазаруваме, на натпревар, во музеј... Затоа е исклучително важно да постојат соодветни места каде што ќе можеме да го оставиме и да не се грижиме за неговата безбедност. Токму јавните институции треба да го предводат овој процес. Министерствата, театрите, музеите треба да покажат дека се отворени за велосипедистите и дека сакаат поубав и почист град. Нивниот позитивен пример несомнено ќе го следат и приватните компании. Кафулињата, рестораните, продавниците и трговските центри ќе добијат многу доколку имаат саглам паркинзи за велосипеди. Нивните посетители и муштерии ќе бидат среќни и поопуштeни и ќе го разнесат добриот глас наоколу. Со насмевка ќе го испијат најубавото кафе во животот под сенката на скопските липи кои мирисаат прекрасно во јуни...

Критична маса #38: Саглам паркинг - раат кафе

Read more »