МВР не ги прифати предлозите на НаТочак за промените во Законот за безбедност на сообраќајот на патиштата

 Во мај 2025 НаТочак, користејќи ја платформата на ЕНЕР, достави свои предлози за новата верзија на Законот за безбедност во сообраќајот на патиштата, кој претрпува измени заради системот Безбеден град. 

НаТочак истото го прави во скоро секој циклус на промени на ЗБСП. Дел биле прифатени, дел одбиени, но овој пат, за прв пат, МВР не даде објаснување зошто ги одбива сите предлози. 

Во продолжение oтвореното писмо на НаТочак до Министерот за внатрешни работи Панче Тошковски:

Почитуван министер г-н Тошковски,

    Ова отворено писмо требаше да биде последен повик за да се направат дополнителни измени на Законот за безбедноста на сообраќајот на патиштата пред неговото конечно донесување.

За жал, дознавме дека Законот е веќе донесен на 12.09.2025 година и моравме да го преработиме писмото.

    НаТочак е неформална организација која активно работи на подобрување на условите за транспорт на ранливите групи во сообраќајот, основана во 2012-та година. Една од нашите главни цели е подобрување на безбедноста на улиците и патиштата и стремење кон нула жртви, за почеток во населените места, зашто знаеме дека и во теорија и во пракса тоа е возможно кога ќе се преземат правилните чекори. 

       Покрај тоа што нè има на улиците возејќи велосипед извршувајќи ги секојдневните обврски и возејќи ги заедничките возења наречени Критична маса (во септември ќе го возиме 92-рото по ред), секогаш кога имаме можност и ќе ни се даде можност да бидеме вклучени, учествуваме конструктивно за институционална промена на работите. 

    Во мај 2025-та година бевме информирани дека во процедура се измени на Законот за безбедноста на сообраќајот на патишта. Во рамки на утврдениот рок на 15.05.2025 година ги доставивме нашите забелешки преку ЕНЕР (Електронски национален регистар на прописи на Република Северна Македонија). Забелешките не се постираа, веројатно зашто имаше некакви проблеми со сајтот, изреагиравме на мејл контактот на Емилија Сатева кој беше оставен на сајтот и забелешките беа објавени, а за истото добивме и автоматско известување од сајтот.

Сите забелешки ги има на нашиот блог (https://natochak.blogspot.com/2025/05/blog-post.html), а исто така и на сајтот на ЕНЕР (стр. 5 во делот Коментирај)

Ни се отвораат прашањата:

1. Зошто, ако забелешките се примени, ниту една не беше прифатена во предлог-Законот кој беше доставен до пратениците? 

2. Зарем кога сме искористиле институционален канал како сајтот ЕНЕР и институционална процедура за вклучување на граѓаните, не заслужуваме и институционален одговор? Ако забелешките не се прифатени, треба да ни се образложи зошто не се прифатени.

    Членовите на НаТочак и наши стручни соработници од релевантни области за темата на законот, издвоиле од своето слободно време, дале предлози и нивни образложенија, базирани на својата експертиза, волонтерски!

    Заслужуваме барем одговор зошто не се прифатени предлозите од луѓето кои се платени да го раководат процесот и кои можат да ни одговорат во рамки на работното време. Одговорот не е само за На Точак, туку за велосипедската заедница која ние ја застапуваме.

    Би сакале да потсетиме дека во 2014-та година, кога исто така се менуваше Законот за безбедност на сообраќајот, добивме одговор на нашите забелешки потпишан од помошникот на министерката Гордана Јанкуловска, Иво Котевски. Голем дел од нив тогаш беа прифатени, а на неприфатените, имаше наведено образложение. Можеби не сме задоволни од сите образложенија, но бевме испочитувани со одговор. Одговорот е објавен на следниот линк: 

https://natochak.blogspot.com/2014/10/blog-post_28.html

    Не сакаме да веруваме дека по 11 години, стручните и демократските процеси наместо да се унапредуваат, се уназадени. 

    Пред 2 недели од медиумите се информиравме дека предлог-Законот има поминато читања во Собрание и започнавме мини-кампања за промоција на нашите предлози на социјалните мрежи со хаштагот #НаТочакЗаЗБСП. 

    Се надевавме дека е направен некаков технички пропуст кој сѐ уште има простор да се надомести и ова отворено писмо требаше да биде повик до Вас и пратениците да се искористат правните механизми за да се вметнат дел од тие предлози.

    Зошто се сомневаме дека воопшто не се стигнати нашите забелешки до Вашата институција?

   Затоа што ни нашата најтехничка забелешка, да се додадат 2 категории на инфраструктура (велосипедска улица и велосипедски пат) кои веќе постојат во друга регулатива - Правилникот за урбанистичко планирање, со која помагаме различни регулативи и министерства да се усогласат, не е прифатена. 

   Бидејќи законот е веќе донесен, останува да го изразиме јавно нашето разочарување од затвореноста на процесот и неискористување на ситуацијата законот да се подобри во сфери кои на креаторот на законот можеби не му се доволно очигледни дека заслужуваат измени. Впрочем, затоа постои и партиципативниот процес.

Кои се нашите клучни предлози?

Тука ќе ги наведеме накратко, а како целосен предлог-текст на членови и нивно образложение ги има во документот во прилог, кој беше во идентична форма поставен на ЕНЕР во мај 2025 година. 

• Воведување на дефинициите за велосипедски пат и велосипедска улица заради услогласување со регулатива на Министерството за транспорт

• Гарантирана безбедност на пешачкото и на велосипедското движење за време на градежни работи кои ги прекинуваат нивните патеки

• Забрана за користење електронски уреди при возење и за возачите на автомобили, не само за возачите на велосипеди, тротинети, трактори и сл.

• Пропорционалност на казните за користење на електронски уреди во сообразност со степенот на одговорност, односно 20 евра казна за пешаци, 40 евра казна за велосипеди и 60 евра за возачи на автомобили, наместо моменталното: 40 евра за пешаци, 50 евра за велосипеди и 40 евра за автомобили. 

• Ново стандардно брзинско ограничување за населени места да стане 30 км/час, а 50 км/час да биде само за (дел од) улиците кои имаат слободни тротоари и осветлување. Да се докажува која улица заслужува 50 км/час, а не 50 да е стандардот, а да се докажува која заслужува 30 км/час

• Дефинирање на сообраќајните правила за велосипедска улица (дозволено возење велосипед на средина на лента) и за contra-flow ленти (дозволено возење велосипед спротивно од правецот на движењето на возилата ако тоа е предвидено и означено)

• Дозволување на примена исклучиво на сертифицирани велосипедски приколки за превоз на деца

• Определување на минимално странично растојание при претекнување на велосипедист кој се движи на пат без велосипедска инфраструктура 

• Забрана за отворање на врата на паркирано возило без да се провери дека тоа не ја загрозува безбедноста (Примена на The Dutch Reach)
  
  

    Дополнително, предложивме преиспитување на одредбата за системот Безбеден град според која не само што возилата под придружба и возилата со првенство на минување не се санкционираат, туку за нив не важи ни документирањето на прекршоци и изготвувањето записници врз основа на снимен материјал. Што ако тие возачи направат прекршок со големи последици? 

   Бидејќи оваа можност беше пропуштена, за што искрено многу жалиме, се надеваме дека ќе ги земете предвид овие предлози во наредниот циклус на измени на ЗБСП. 

   Знаејќи ја итноста на зголемувањето на безбедноста во сообраќајот, но и препознавајќи ја потребата од системот „Безбеден град“, што самиот е во процес на подобрување и учење од грешки, очекуваме тоа да биде наскоро. 

Со почит,
НаТочак 

16.09.2025